ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΚΚΑΛΗΣ (ΕΑΜ 1942-1946)

H Kατίνα Tέντα - Λατίφη για τον Πέτρο Σ. Κόκκαλη

Ένας έλληνας χειρουργός πρωτοπόρος του τομέα των μεταμοσχεύσεων απ’ το 1958, αυτός ήταν ο καθηγητής Πέτρος Κόκκαλης! Ο μεγάλος πατριώτης, ο μεγάλος αγωνιστής, στο πλευρό του λαού μας, ο γίγαντας επιστήμονας! Ο άνθρωπος που άφησε καριέρα, άνεση, πρόσφερε και τη ζωή του μαζί και της οικογένειάς του, για να την απελευθέρωση του τόπου και την λαϊκή προκοπή. Κι όμως, αυτόν τον γίγαντα με δυσκολία επέτρεψε ο Κ. Καραμανλής να θαφτεί στην Ελλάδα, όπου έγινε γενικό προσκύνημα".

η Αντιστασιακή μαχήτρια Κατίνα Τέντα - Λατίφη μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη για τον Πέτρο Σ. Κόκκαλη με αφορμή την δεκαετή έρευνά της για την συγγραφή του βιβλίου Πέτρος Σ. Κόκκαλης, Βιωματική βιογραφία, το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Εστία.

Δέχτηκα με πολύ ενθουσιασμό να γράψω τη βιογραφία του, γιατί όλοι ήθελαν να γραφτεί κάτι γι’ αυτόν τον αγωνιστή. Κι όταν λέω όλοι, εννοώ τον κόσμο της αριστεράς, τους πολιτικούς πρόσφυγες, γιατί η δεξιά τον είχε θάψει εντελώς, τα πάντα τα σχετικά με τις μελέτες του, τα χειρουργικά του επιτεύγματα , την πλούσια συμμετοχή του στον Αλβανικό πόλεμο κλπ. όλα τα είχε καταχωνιάσει σαν να μην υπήρξε ποτέ.

Με τα πρώτα τηλεφωνήματά μου έπεσε… σύρμα από την Αλεξανδρούπολη μέχρι την Πελοπόννησο και την Κρήτη: «Επιτέλους να γραφτεί κάτι γι’ αυτόν τον γίγαντα!».

Εγώ ξεκίνησα με ενθουσιασμό, πιστεύοντας πως θα ερευνήσω τη ζωή ενός ανθρώπου που έζησε τις ίδιες καταστάσεις που έζησα κι εγώ και δεν θα μου ήταν δύσκολο… Αμ, δε!

Εδώ, βρέθηκα μπροστά σ’ έναν γίγαντα, κατ’ αρχήν της χειρουργικής, με πρωτοποριακές επεμβάσεις πανευρωπαϊκής σημασίας, έναν επιστήμονα που μπορούσε να εγχειρήσει τον άνθρωπο, απ’ τα μαλλιά ως τα πόδια όχι με την έννοια της γενικής χειρουργικής, αλλά σαν χειρουργός εξειδικευμένος στον κάθε τομέα, πνευμόνων, νευροχειρουργικής, πλαστικής, ενδοκρινολογικής κλπ.

Η έρευνά μου άρχισε το 2001 και χρειάστηκαν 10 χρόνια καθημερινής δουλειάς για να γραφτεί αυτή η βιογραφία. Και εννοείται ότι υπάρχει ακόμη προς διερεύνηση πολύ υλικό. Και αν ζούσαν εκείνοι που τον γνώριζαν, θα μπορούσαμε να κάνουμε τόμους ολόκληρους.

Η αρχή έγινε με γνωριμία με τον εγγονό του Πέτρο Κόκκαλη και μετά με τον πρώην δημοσιογράφο και τώρα διευθυντή της Αθηναϊκής Τεχνολογικής Σχολής (ΑΙΤ) κ. Ζησιμόπουλο, ο οποίος μου έδωσε έναν «πυρήνα» υλικού και με τον οποίο συνεργάσθηκα στενά όλα αυτά τα χρόνια.

Έγιναν και αρκετά ταξίδια στο εξωτερικό: Στη Γενεύη, στα αρχεία του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, στη Βασιλεία όπου χειρούργησε μεταμόσχευση καρδιάς σε σκύλο, στη Μόσχα στο Βερολίνο και βέβαια πολλά ταξίδια στο εσωτερικό.

Με τον Γιώργο Λογοθέτη, ρεπόρτερ πρώην διευθυντή της ΕΤ3, γυρίσαμε όλα τα βουνά: Γράμμο – Βίτσι, βρίσκαμε σπηλιές νοσοκομεία, ορύγματα χειρουργικών συγκροτημάτων, βρήκαμε ανθρώπους που είχαν κάνει μαζί του, πολλούς που τους είχε χειρουργήσει και άλλους που είχαν ακούσει για τον Κόκκαλη και είχαν κάτι να μας πουν γι’ αυτόν.

Απομαγνητοφωνήθηκαν 62 μαρτυρίες – συνεντεύξεις (οπτικοακουστικές) και χρησιμοποιήθηκε υλικό 40 γεμάτων ντοσιέ! Όλα υπάρχουν στο Αρχείο του Ιδρύματος Κόκκαλη στην Παιανία και είναι στη διάθεση του κάθε ενδιαφερόμενου.



Ο Πέτρος Κόκκαλης του Σωκράτη, γεννήθηκε στη Λειβαδιά το 1896.

Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος όπως και ο παππούς του. Σε ηλικία 15 χρονών μπήκε στην Ιατρική Σχολή Αθηνών και μετά έφυγε στο εξωτερικό, Ελβετία – Γερμανία, όπου σπούδασε επί 15 χρόνια δίπλα σε διάφορους κορυφαίους καθηγητές της ιατρικής πολλών ειδικοτήτων, όπως ο παγκοσμίου φήμης γερμανός Σάουερμπρούχ, ο οποίος είχε μάλιστα αναθέσει στον Κόκκαλη διευθυντική δουλειά στο γερμανικό νοσοκομείο του Βερολίνου.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα πραγματοποίησε μεγάλες πρωτοποριακές εγχειρήσεις με απόηχο πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο. Βέβαια η Σύγκλητος των καθηγητών εδώ, δεν τον πολυδέχθηκε με ενθουσιασμό γιατί υπερτερούσε κατά πολύ από όλους. Λέγεται μάλιστα, ότι όταν έμπαινε στις συνεδρίες της Συγκλήτου τον φοβόνταν, γιατί έβρισκε τα λάθη τους και τα διόρθωνε.

Παντρεύτηκε όντας καθηγητής χειρουργικής, τη Νίκη, που ήταν δασκάλα, αλλά έτυχε να είναι και γραμματέας του, μια περίλαμπρη γυναίκα με χαρακτηριστικά και ήθος που ταίριαζε με τον ίδιο και η οποία τον ακολούθησε όλη του τη ζωή.

Με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου διορίσθηκε διευθυντής χειρουργείων σε δύο μεγάλα νοσοκομεία των Αθηνών, αλλά ο ίδιος, αφήνοντας τη γυναίκα του, το νεογέννητο Σωκράτη και τον 85χρονο πατέρα του, ανέβηκε εθελοντικά στην πρώτη γραμμή του μετώπου, όπου έγινε Αρχίατρος της Υγειονομικής Υπηρεσίας Βάσης Ηπείρου και αναδιοργάνωσε όλη την υπηρεσία κατά τρόπο που έσωσε πολύ κόσμο, όπως αποδεικνύεται από τα στρατιωτικά ντοκουμέντα.

Με την κατάρρευση και την κατοχή, οι γερμανοί ήθελαν να τον κάνουν πρωθυπουργό – είχε σπουδάσει βλέπετε στη χώρα τους- αλλά αρνήθηκε και μαζί
με άλλους 7 καθηγητές έστειλαν επιστολή – καταπέλτη που έγραφε «ήρθατε σαν καταχτητές καμιά συνεργασία μαζί σας, είμαστε ενάντιά σας».

Ως μέγιστος κορυφαίος χειρουργός, πήγαινε σ’ αυτόν για θεραπεία όλη η μεγαλοαστική τάξη, αλλά εκείνος εξυπηρετούσε και όλους τους φτωχούς και τότε φτωχοί και μάλιστα με φυματίωση και άλλες αρρώστιες, ήταν κυρίως ο προσφυγικός κόσμος.

Όταν του έλεγαν «κύριε καθηγητά αυτός δεν έχει λεφτά, εκείνος απαντούσε «φέρτε τον σε μένα». Με την κατοχή αφοσιώθηκε ακόμα πιο πολύ, γιατί είχαν προστεθεί τραυματίες, βασανισμένοι, ορφανά και τόσοι άλλοι, και βοηθώντας αυτούς συνδέθηκε με την οργάνωση της «Εθνικής Αλληλεγγύης» που ίδρυσε το ΚΚΕ και μετά με το ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωππο).

Οι γερμανοί τον κυνήγησαν και επειδή είχε καταφύγει στο βουνό, έπιασαν τον 88χρονο πατέρα του που έπασχε από ουρία, τον έκλεισαν στα βασανιστήρια της οδού Μέρλιν και σε δύο μήνες πέθανε.

Πριν φύγει για το βουνό, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος που ήταν στο Κάϊρο, τον φώναξε να τον κάνει υπουργό στην κυβέρνηση – φάντασμα εκεί. Δεν δέχθηκε και βγήκε στην Ελεύθερη Ελλάδα, στο Καρπενήσι και έγινε Υπουργός Υγείας και Υπουργός Εκπαίδευσης στην κυβέρνηση του βουνού, την ΠΕΕΑ με πρωθυπουργό τον Σβώλο.

Τότε έγινε και μέλος του ΚΚΕ. Σαν υπουργός ανέπτυξε καταπληκτική δράση στον τομέα της Υγείας, έκανε συσσίτια για 3000 παιδιά της φτωχής Ευρυτανίας, ιατρεία, σχολεία και εκπαιδευτήρια δασκάλων.

Μια εξαιρετική πατριωτική και κοινωνική προσφορά. Και γι’ αυτήν την προσφορά κυνηγήθηκε με την απελευθέρωση σαν προδότης, αντεθνικός κλπ. κλπ. Κι όταν τον Φλεβάρη του 1945 έγινε η Βάρκιζα τότε… που σε πονάει και που σε σφάζει.

Μαζί με τους καθηγητές Αγγ. Αγγελόπουλο, Γεωργαλά, Σβώλο και Σημίτη (πατέρα του πρωθυπουργού Σημίτη) κυνηγήθηκε σαν εθνοπροδότης, σλάβος, και ότι άλλο απίστευτο, και από τότε καθιέρωσαν και διαχώρισαν τον λαό μας σε «εθνικόφρονες» και «Εαμοβούλγαρους».

Τον Κόκκαλη τον έδιωξαν και από τον Ευαγγελισμό κι από το Αρεταίειο, όπου ήταν Δ/ντής της Β΄Χειρουργικής, του απαγόρευσαν να διδάσκει σαν καθηγητής και τελικά του απαγόρευσαν να χειρουργεί. Αναγκάσθηκε τότε να πάει σε μία ιδιωτική κλινική που του σύστησε ο φίλος του Νικόλαος Λούρος. Εκεί είχε γεμίσει από φτωχούς άρρωστους και τραυματίες του ΕΛΑΣ και χειρουργούσε σε «θάλαμο» που πριν ήταν κουζίνα.

Τον συκοφαντούσαν, ανθέλληνα τον ανέβαζαν, ανθέλληνα τον κατέβαζαν και όμως και εκεί ακόμη σ’ αυτή την κλινική μεγαλούργησε, η εγχείρηση που πραγματοποίησε στο μεσοθωράκιο ήταν τέτοιας σημασίας που ανακοινώθηκε από την Ελλ. Χειρουργική Εταιρεία στην Ακαδημία Επιστημών της Νέας Υόρκης.

Ο Κόκκαλης ήταν πολύπλευρα ενεργός για την ανόρθωση της πατρίδας και είναι από τους βασικούς που ίδρυσαν την ΕΠ-ΑΝ (Επιστήμη – Ανοικοδόμησης) που ασχολούνταν με μελέτες για την ανοικοδόμηση της Ελλάδας.

Εργάζονταν πολύ, τύχαινε να ξενοκοιμάται γιατί είχαν αρχίσει να απειλούν τους αγωνιστές και μ’ όλα αυτά, ένα πρωινό (13.9.46) ενώ πήγαινε στην Κλινική, μόλις κατέβηκε στη στάση απέναντι από τη σημερινή Αμερικάνικη Πρεσβεία, έπεσε σα πληγωμένο λιοντάρι κάτω με οξύτατο έμφραγμα του μυοκαρδίου. Το τραμ δεν ξεκίνησε και ο οδηγός του φώναζε αν υπάρχει κάποιος γιατρός. Στο πίσω κάθισμα κάθονταν όχι απλώς γιατρός, αλλά ολόκληρος καθηγητής Παθολογίας και μάλιστα γνωστός του, ο οποίος μετά από χρόνια, ομολογούσε: «κατάλαβα ότι κάτι το σοβαρό συνέβαινε με τον Πέτρο και είπα να τρέξω, αλλά μετά σκέφτηκα ότι οι καιροί είναι πονηροί και δεν κουνήθηκα»!

Ύστερα απ’ αυτό το συμβάν αρχίζει ο γολγοθάς. Με διαμαρτυρίες του κόσμου και με τη βοήθεια του Βλάχου της «Καθημερινής» τον οποίο είχε σώσει χειρουργώντας τον, του δόθηκε τελικά η άδεια να φύγει στην Ελβετία για να χειρουργηθεί από αμυγδαλίτιδα, που τότε θεωρήθηκε η αιτία του εμφράγματος. Εκεί τον βρήκε μετά και η οικογένειά του, δηλαδή η γυναίκα του με τον 6χρονο γιο του και την τρίχρονη κόρη του, η οποία είχε γεννηθεί στην παρανομία του 1944.

Στη Γενεύη αντάμωσε με τον Μιλτιάδη Πορφυρογένη του Π.Γ. του ΚΚΕ και επειδή δεν είχε χρήματα να μείνει στο εξωτερικό, ήταν άρρωστος (αναζωπυρώθηκε η παλιά του φυματίωση), στην Ελλάδα αποκλείονταν η επιστροφή, είχε ήδη αρχίσει ο εμφύλιος, έφυγαν για την Γιουγκοσλαβία, μοναδική διέξοδος. Εκεί κατέφευγαν και άλλοι αντιστασιακοί καταδιωκόμενοι.

Πέρασε στο ΔΣΕ (Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας), έγινε υπουργός Προς. Δημ. Κυβέρνησης του ΔΣΕ αναλαμβάνοντας τα ίδια υπουργεία όπως στην ΠΕΕΑ: Υγείας – Πρόνοιας και Παιδείας. Τρέχει για νοσοκομεία, χειρουργεία για εκπαίδευση νοσοκόμων, ιδρύει Σχολές Υγειονομικές, χειρουργεί ο ίδιος, σώζει ζωές με τα θαυματουργά χέρια του. Πλήθος οι μαρτυρίες. Βαριές περιπτώσεις τραυματιών τις χειρουργεί στο σκοτάδι σε σπηλιές, στο ύπαιθρο, και τις πετυχαίνει, ενώ ο ίδιος υποφέρει απ’ την καρδιά του καθημερινά και δεν το λέει σε κανέναν.

Τα παιδιά του, σε εκείνες τις συνθήκες αρρωσταίνουν συχνά με σοβαρές αρρώστιες, κι αυτός τρέχει στα βουνά, στις Ανατολικές χώρες, με χιόνια, με βροχή και είναι 55 χρονών όταν η συντριπτική πλειοψηφία των μαχητών του ΔΣΕ είναι 18-20-25 χρόνων!

Οι μαχητές τον λάτρευαν σαν άνθρωπο που αγαπούσε τους ανθρώπους με όλη του την ψυχή και τους φρόντιζε. Ήταν Πρόεδρος της Επιτροπής Βοήθειας στο παιδί, την ΕΒΟΠ, και αφοσιώθηκε στα 22.000 ελληνόπουλα των παραμεθόριων κυρίως περιοχών, τα οποία ο ΔΣΕ τα πέρασε στις Ανατολικές χώρες, τις «Λαϊκές Δημοκρατίες» για να τα σώσει απ’ τον πόλεμο που γίνονταν στα χωριά τους. Ήταν το λεγόμενο «Παιδομάζωμα».

‘Όλα αυτά τα παιδιά σώθηκαν και σπούδασαν σε Ανώτατες Σχολές, Ανώτερες Τεχνικές και Επαγγελματικές, σύνολο 19.414, κι όταν επαναπατρίσθηκαν πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στην Ελλάδα, η οποία δεν είχε ξοδέψει ούτε μία δραχμή γι αυτά.

Ο Κόκκαλης, με την ήττα του ΔΣΕ, πήγε στο Ανατολικό Βερολίνο και ξανάρχισε τη χειρουργική. Η Ακαδημία ίδρυσε, ειδικά γι’ αυτόν, το Ινστιτούτο Πειραματικής Καρδιοαγγειακής Χειρουργικής, με ομάδα επιστημόνων όπου ο Κόκκαλης κάλεσε τον ρώσσο βιολόγο – φυσιολόγο Βλαντίμιρ Ντεμίχοφ, ο οποίος από χρόνια έκανε διάφορες μεταμοσχεύσεις οργάνων σε σκυλιά. Μαζί του, στο Ινστιτούτο του Βερολίνου, πραγματοποίησαν σε σκύλους μεταμοσχεύσεις καρδιάς, με διάρκεια πρωτοφανή ζωής, γεγονός που θεωρήθηκε παγκόσμια πρόοδος.

Το 1962, σε ηλικία 66 χρονών, πέθανε από έμφραγμα και όταν ο Μπαρναρντ αμέσως μετά πέρασε στη Μεταμόσχευση σε άνθρωπο, την ώρα της εγχείρησης ήταν σε ανοιχτή τηλεφωνική γραμμή με τον Ντεμίχοφ. Δεν χωράει αμφιβολία ότι θα συμμετείχε και ο Κόκκαλης αν ζούσε!

Ένας έλληνας χειρουργός, πρωτοπόρος του τομέα των μεταμοσχεύσεων απ’ το 1958, αυτός ήταν ο καθηγητής Πέτρος Κόκκαλης! Ο μεγάλος πατριώτης, ο μεγάλος αγωνιστής, στο πλευρό του λαού μας, ο γίγαντας επιστήμονας! Ο άνθρωπος που άφησε καριέρα, άνεση, πρόσφερε και τη ζωή του μαζί και της οικογένειάς του για να την απελευθέρωση του τόπου και την λαϊκή προκοπή. Κι όμως, αυτόν τον γίγαντα με δυσκολία επέτρεψε ο Κ. Καραμανλής να θαφτεί στην Ελλάδα, όπου έγινε γενικό προσκύνημα.

Σ’ όλη του τη ζωή είχε δίπλα του παντού την άξια γυναίκα του Νίκη, γυναίκα με ισχυρή προσωπικότητα, σεμνή, χωρίς να βαρυγκωμήσει ούτε στιγμή για όσα πέρασαν, ιδεολόγο που σήκωσε πολύ βάρος για να σώσει τα παιδιά της στις άγριες πολεμικές συνθήκες. Την είχα γνωρίσει καλά, την επισκεπτόμουν πριν πεθάνει στο σπίτι της και τα λέγαμε. Δεν είχε λήψει από καμία διαδήλωση για την επέτειο του Πολυτεχνείου.

Τα τελευταία χρόνια η οικογένειά του ίδρυσε, μαζί με το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το θεραπευτήριο Ευαγγελισμός , το Ελληνικό Κέντρο Νευροχειρουργικής Έρευνας «Πέτρος Κόκκαλης». Υπάρχει και ο δρόμος, Π. Κόκκαλης δίπλα στο Μέγαρο Μουσικής.

Δεν γεννιέται στην ιστορία εύκολα… άλλος Πέτρος Κόκκαλης.

Αγαπούσε με πάθος την πατρίδα, τον λαό της και ιδιαίτερα τους νέους και ήταν ο μάγος της χειρουργικής. Γεννήθηκαν οι συνθήκες της εποχής του, που του ‘δωσαν τη δυνατότητα να τα εκφράσει αυτά που ένοιωθε έμπρακτα.

-----------------------
Η Κατίνα Τέντα - Λατίφη κατάγεται από τον Αλμυρό Μαγνησίας.
Τον καιρό της Κατοχής, μαθήτρια ακόμη, συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση για την απελευθέρωση της χώρας μας. Εξαιτίας αυτής της συμμετοχής, κυνηγήθηκε από παρακρατικές ομάδες, φυλακίστηκε και εξορίστηκε στην Ικαρία απ’ όπου αφέθηκε ελεύθερη ως ανήλικη από Επιτροπή του ΟΗΕ. Φθάνοντας στον Πειραιά την συνέλαβαν, δραπέτευσε και κατέφυγε στο βουνό όπου εντάχθηκε στον ΔΣΕ. Εκεί γνώρισε τον Πέτρο Κόκκαλη και τη γυναίκα του Νίκη.

Με την ήττα του ΔΣΕ πέρασε στις Ανατολικές Χώρες και το 1952, όντας στην ομάδα του Ν. Μπελογιάννη, κατέβηκε παράνομα στην Αθήνα έως το 1954 που επέστρεψε στις χώρες αυτές.

Σπούδασε διαδοχικά στη Μόσχα, στο Βουκουρέστι και στο Παρίσι, κοινωνικές και οικονομικές επιστήμες, με ειδίκευση στο Διεθνές Εμπόριο.

Επέστρεψε στην Ελλάδα τον Αύγουστο του 1974, αμέσως μετά την πτώση της χούντας, επανέκτησε την ελληνική ιθαγένεια που της είχαν στερήσει και εργάστηκε ως Διευθύντρια Εξαγωγών σε διάφορες εταιρείες (πετρελαιοειδών κ.ά.), κυρίως όμως σε αμπελο-οινικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις έως τη συνταξιοδότησή της.
Ασχολείται από χρόνια με την έρευνα και την καταγραφή της αντιστασιακής και εμφυλιοπολεμικής περιόδου. Έχει εκδώσει το βιβλίο Τα Απόπαιδα (Εξάντας,1999).
Όταν ήταν φοιτήτρια παντρεύτηκε τον οικονομολόγο Κώστα Λατίφη και έχουν μία κόρη.

Περισσότερα: Κατίνα Τέντα - Λατίφη: Αυτή είναι η ιστορία μου

----------------------

«Τίποτα δεν προοιωνιζόταν ότι ο Κόκκαλης θα γινόταν μια μέρα αγωνιστής της Αντίστασης και υπουργός Υγείας και Πρόνοιας, προσωρινά και της Παιδείας, στην κυβέρνηση του βουνού της ΠΕΕΑ και ότι μετά την Απελευθέρωση θα αναγκαζόταν να καταφύγει στους αντάρτες και να ξαναγίνει πάλι Υπουργός Υγείας, Πρόνοιας και Παιδείας στην Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση που συγκρότησε το ΚΚΕ. Αλλά η επιστήμη είναι μέρος της κοινωνίας. Είναι ένα ξεχωριστό παράγωγό της και ένας άνθρωπος της επιστήμης που είναι επιπλέον και Έλληνας δεν μπορεί (δεν πρέπει) να αρνηθεί να κάνει την επιλογή του.

Ο Κόκκαλης είχε πραγματοποιήσει πολυάριθμες πρωτοποριακές επεμβάσεις στον τομέα της χειρουργικής του θώρακα, της νευροχειρουργικής και της χειρουργικής της καρδιάς και η μεγάλη συμμετοχή του στη συγγραφή του δίτομου έργου Χειρουργική ήταν για τους νέους χειρουργούς μια εξαιρετική αναφορά.

Το 1942 ο Πέτρος Κόκκαλης είχε ακολουθήσει τη συνείδησή του επιλέγοντας την αντίσταση. Επέλεξε να ανακουφίσει τον πόνο και να χρησιμοποιήσει το οργανωτικό του ταλέντο για να στήσει αυτοσχέδια νοσοκομεία που μπορούσαν να περιθάλψουν πάνω από 1000 τραυματίες και ασθενείς. Και γι’ αυτήν την επιλογή του απαλλάχθηκε απ’ τα καθήκοντά του και κυνηγήθηκε.

Mετά το τέλος του εμφυλίου αποφάσισε να πάει στην Ανατολική Γερμανία, όπου μπόρεσε να συνεχίσει το έργο του μέχρι τον θάνατό του».
[Από την εισαγωγή του Antoine Danchin]

«Ο καθηγητής Πέτρος Κόκκαλης έζησε μια δύσκολη περίοδο και είναι απ’ τους λίγους που ακόμα και σήμερα τιμούν την Ελλάδα, αν και η πατρίδα του δεν τον τίμησε. Ήταν ένας απ’ τους καλύτερους χειρουργούς του κόσμου της εποχής εκείνης και ακόμα ένας αληθινός πατριώτης Έλληνας, που φρόντιζε πολύ όλα τα Ελληνόπουλα που βρεθήκαμε στις Ανατολικές Χώρες λόγω του εμφυλίου πολέμου. Ένα απ’ αυτά ήμουν κι εγώ».

[επιστολή Θ. Οικονόμου, 2008, Πανεπστήμιο του Σικάγο]


πηγή: tvxs.gr

=================================


Ο Πέτρος Κόκκαλης ευχαρίστησε το ΚΚΕ για την προτομή του παππού του


Την πρωτοβουλία του ΚΚΕ να τοποθετήσει στο Βροντερό της Πρέσπας προτομή του παππού του Πέτρου Κόκκαλη, ο οποίος απεβίωσε το 1962 από καρδιακή προσβολή στο Βερολίνο της τότε Ανατολικής Γερμανίας εκθείασε
ο γιος του Σωκράτη Κόκκαλη, Πέτρος.

Η προτομή του Πέτρου Κόκκαλη στήθηκε στην πλατεία του Βροντερού, ενώ στην εκδήλωση παραβρέθηκε πολυμελής αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ, με επικεφαλής τα μέλη του ΠΓ Δημήτρη Γόντικα, Θεοδόση Κωνσταντινίδη, Κώστα Αβραμόπουλο.

Μιλώντας στην εκδήλωση του ΚΚΕ, ο Πέτρος Κόκκαλης τόνισε, σύμφωνα με τον Ριζοσπάστη:

«Φίλες και φίλοι θα ήθελα σαν εκπρόσωπος της οικογένειας, να σας ευχαριστήσω που βρίσκεστε σήμερα εδώ, να ευχαριστήσω το ΚΚΕ για την εκδήλωση και την πρωτοβουλία που ανέλαβε να στήσει εδώ την προτομή του Πέτρου Κόκκαλη, να ευχαριστήσω την κοινότητα του χωριού Βροντερό και τους κατοίκους του Βροντερού που θα συντροφεύουν την προτομή του Πέτρου Κόκκαλη.

Ο Πέτρος Κόκκαλης ξεκίνησε από πολύ μακριά για να βρεθεί εδώ και φέτος που συμπληρώνονται 50 χρόνια από το θάνατό του είναι καλό να θυμόμαστε ότι αυτή ήταν η τελευταία εικόνα της Ελλάδας που είχε προτού πεθάνει.Οσο έζησε όμως και όσο έζησε εδώ, έδωσε τον καλύτερό του εαυτό, αγωνίστηκε πολιτικά, επιστημονικά και σαν άνθρωπος, δίπλα στους αγωνιστές του Δημοκρατικού Στρατού, σ' αυτές τις πολύ δύσκολες στιγμές που πέρασε ο λαός και η χώρα μας.

Νομίζω λοιπόν ότι σήμερα και με αφορμή αυτήν την εκδήλωση, είναι ένα καλό παράδειγμα για το πώς κανείς πρέπει να συμπεριφέρεται και να αγωνίζεται, όταν όλοι μαζί δοκιμαζόμαστε. Σας ευχαριστώ πολύ που είστε εδώ».

Σημειώνεται ότι η προτομή του Πέτρου Κόκκαλη είναι έργο του Θανάση Μαργαρίτη, συνταξιούχου οικοδόμου.

Tags:ΚΚΕ, προτομή, Πέτρος Κόκκαλης

Ένας έλληνας χειρουργός, πρωτοπόρος του τομέα των μεταμοσχεύσεων απ’ το 1958, αυτός ήταν ο καθηγητής Πέτρος Κόκκαλης! Ο μεγάλος πατριώτης, ο μεγάλος αγωνιστής, στο πλευρό του λαού μας, ο γίγαντας επιστήμονας!

Ο άνθρωπος που άφησε καριέρα, άνεση, πρόσφερε και τη ζωή του μαζί και της οικογένειάς του, για να την απελευθέρωση του τόπου και την λαϊκή προκοπή. Κι όμως, αυτόν τον γίγαντα με δυσκολία επέτρεψε ο Κ. Καραμανλής να θαφτεί στην Ελλάδα, όπου έγινε γενικό προσκύνημα”.

Η Αντιστασιακή μαχήτρια Κατίνα Τέντα – Λατίφη, μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη για τον Πέτρο Σ. Κόκκαλη, με αφορμή την δεκαετή έρευνά της
για την συγγραφή του βιβλίου "Πέτρος Σ. Κόκκαλης - Βιωματική Βιογραφία", το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Εστία.

Δέχτηκα με πολύ ενθουσιασμό να γράψω τη βιογραφία του, γιατί όλοι ήθελαν να γραφτεί κάτι γι’ αυτόν τον αγωνιστή. Κι όταν λέω όλοι, εννοώ τον κόσμο της αριστεράς, τους πολιτικούς πρόσφυγες, γιατί η δεξιά τον είχε θάψει εντελώς. Τα πάντα σχετικά με τις μελέτες του, τα χειρουργικά του επιτεύγματα , την συμμετοχή του στον Αλβανικό πόλεμο του '40 και την Αντίσταση κατά των Γερμανών κατακτητών, κλπ. Όλα τα είχε καταχωνιάσει σαν να μην υπήρξε ποτέ.

Με τα πρώτα τηλεφωνήματά μου, έπεσε… σύρμα από την Αλεξανδρούπολη μέχρι την Πελοπόννησο και την Κρήτη: «Επιτέλους να γραφτεί κάτι γι’ αυτόν τον γίγαντα!».

Εγώ ξεκίνησα με ενθουσιασμό, πιστεύοντας πως θα ερευνήσω τη ζωή ενός ανθρώπου που έζησε τις ίδιες καταστάσεις που έζησα κι εγώ και δεν θα μου ήταν δύσκολο… Αμ, δε!

Εδώ, βρέθηκα μπροστά σ’ έναν γίγαντα κατ’ αρχήν της χειρουργικής. Με πρωτοποριακές επεμβάσεις πανευρωπαϊκής σημασίας, έναν επιστήμονα που μπορούσε να εγχειρήσει τον άνθρωπο, απ’ τα μαλλιά ως τα πόδια, όχι με την έννοια της γενικής χειρουργικής, αλλά σαν χειρουργός εξειδικευμένος στον κάθε τομέα, πνευμόνων, νευροχειρουργικής, πλαστικής, ενδοκρινολογικής κλπ.

Η έρευνά μου άρχισε το 2001 και χρειάστηκαν 10 χρόνια καθημερινής δουλειάς για να γραφτεί αυτή η βιογραφία. Και εννοείται ότι υπάρχει ακόμη προς διερεύνηση πολύ υλικό. Και αν ζούσαν εκείνοι που τον γνώριζαν, θα μπορούσαμε να κάνουμε τόμους ολόκληρους.

Η αρχή έγινε με γνωριμία με τον εγγονό του, Πέτρο Κόκκαλη και μετά με τον πρώην δημοσιογράφο και τώρα διευθυντή της Αθηναϊκής Τεχνολογικής Σχολής (ΑΙΤ) κ. Ζησιμόπουλο, ο οποίος μου έδωσε έναν «πυρήνα» υλικού και με τον οποίο συνεργάσθηκα στενά όλα αυτά τα χρόνια.

Έγιναν και αρκετά ταξίδια στο εξωτερικό: Στη Γενεύη, στα αρχεία του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, στη Βασιλεία όπου χειρούργησε μεταμόσχευση καρδιάς σε σκύλο, στη Μόσχα στο Βερολίνο και βέβαια πολλά ταξίδια στο εσωτερικό.

Με τον Γιώργο Λογοθέτη, ρεπόρτερ πρώην διευθυντή της ΕΤ3, γυρίσαμε όλα τα βουνά: Γράμμο – Βίτσι, βρίσκαμε σπηλιές νοσοκομεία, ορύγματα χειρουργικών συγκροτημάτων, βρήκαμε ανθρώπους που είχαν κάνει μαζί του, πολλούς που τους είχε χειρουργήσει και άλλους που είχαν ακούσει για τον Κόκκαλη και είχαν κάτι να μας πουν γι’ αυτόν.

Απομαγνητοφωνήθηκαν 62 μαρτυρίες – συνεντεύξεις (οπτικοακουστικές) και χρησιμοποιήθηκε υλικό 40 γεμάτων ντοσιέ! Όλα υπάρχουν στο Αρχείο του Ιδρύματος Κόκκαλη στην Παιανία και είναι στη διάθεση του κάθε ενδιαφερόμενου.

Ο Πέτρος Κόκκαλης του Σωκράτη, γεννήθηκε στη Λειβαδιά το 1896.

Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος όπως και ο παππούς του. Σε ηλικία 15 χρονών μπήκε στην Ιατρική Σχολή Αθηνών και μετά έφυγε στο εξωτερικό Ελβετία – Γερμανία, όπου σπούδασε επί 15 χρόνια δίπλα σε διάφορους κορυφαίους καθηγητές της ιατρικής πολλών ειδικοτήτων, όπως ο παγκοσμίου φήμης γερμανός Σάουερμπρούχ, ο οποίος είχε μάλιστα αναθέσει στον Κόκκαλη διευθυντική δουλειά στο γερμανικό νοσοκομείο του Βερολίνου.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα πραγματοποίησε μεγάλες πρωτοποριακές εγχειρήσεις, με απόηχο πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο. Βέβαια η Σύγκλητος των καθηγητών εδώ, δεν τον πολυδέχθηκε με ενθουσιασμό, γιατί υπερτερούσε κατά πολύ από όλους. Λέγεται μάλιστα, ότι όταν έμπαινε στις συνεδρίες της Συγκλήτου τον φοβόνταν, γιατί εντόπιζε τα λάθη και τα διόρθωνε.

Παντρεύτηκε, όντας καθηγητής χειρουργικής, τη Νίκη, που ήταν δασκάλα, αλλά έτυχε να είναι γραμματέας του, μια περίλαμπρη γυναίκα με χαρακτηριστικά και ήθος που ταίριαζε με τον ίδιο και η οποία τον ακολούθησε όλη του τη ζωή.

Με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, διορίσθηκε διευθυντής χειρουργείων σε δύο μεγάλα νοσοκομεία των Αθηνών, αλλά ο ίδιος αφήνοντας τη γυναίκα του, το νεογέννητο Σωκράτη και τον 85χρονο πατέρα του, ανέβηκε εθελοντικά στην πρώτη γραμμή του μετώπου, όπου έγινε Αρχίατρος της Υγειονομικής Υπηρεσίας Βάσης Ηπείρου και αναδιοργάνωσε όλη την υπηρεσία, κατά τρόπο που έσωσε πολύ κόσμο όπως αποδεικνύεται από τα στρατιωτικά ντοκουμέντα.

Με την κατάρρευση και την κατοχή, οι γερμανοί ήθελαν να τον κάνουν πρωθυπουργό – είχε σπουδάσει βλέπετε στη χώρα τους- αλλά αρνήθηκε και μαζί με άλλους 7 καθηγητές, έστειλαν επιστολή – καταπέλτη που έγραφε «Ήρθατε σαν καταχτητές καμιά συνεργασία μαζί σας, είμαστε ενάντιά σας».

Ως μέγιστος κορυφαίος χειρουργός πήγαινε σ’ αυτόν για θεραπεία όλη η μεγαλοαστική τάξη, αλλά εκείνος εξυπηρετούσε και όλους τους φτωχούς και τότε φτωχοί και μάλιστα με φυματίωση και άλλες αρρώστιες, ήταν κυρίως ο προσφυγικός κόσμος.

Όταν του έλεγαν «κύριε καθηγητά αυτός δεν έχει λεφτά, εκείνος απαντούσε «φέρτε τον σε μένα». Με την κατοχή αφοσιώθηκε ακόμα πιο πολύ, γιατί είχαν προστεθεί τραυματίες, βασανισμένοι, ορφανά και τόσοι άλλοι και βοηθώντας αυτούς συνδέθηκε με την οργάνωση της «Εθνικής Αλληλεγγύης» που ίδρυσε το ΚΚΕ και μετά με το ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωππο).

Οι γερμανοί τον κυνήγησαν και επειδή είχε καταφύγει στο βουνό, έπιασαν τον 88χρονο πατέρα του, που έπασχε από ουρία, τον έκλεισαν στα βασανιστήρια της οδού Μέρλιν και σε δύο μήνες πέθανε.

Πριν φύγει για το βουνό ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, που ήταν στο Κάϊρο, τον φώναξε να τον κάνει υπουργό στην κυβέρνηση – φάντασμα εκεί. Δεν δέχθηκε και βγήκε στην Ελεύθερη Ελλάδα, στο Καρπενήσι και έγινε Υπουργός Υγείας και Υπουργός Εκπαίδευσης στην κυβέρνηση του βουνού, την ΠΕΕΑ με πρωθυπουργό τον Σβώλο.

Τότε έγινε και μέλος του ΚΚΕ. Σαν υπουργός ανέπτυξε καταπληκτική δράση στον τομέα της Υγείας, έκανε συσσίτια για 3.000 παιδιά της φτωχής Ευρυτανίας, ιατρεία, σχολεία και εκπαιδευτήρια δασκάλων.

Μια εξαιρετική πατριωτική και κοινωνική προσφορά. Και γι’ αυτήν την προσφορά κυνηγήθηκε με την απελευθέρωση σαν προδότης, αντεθνικός κλπ. κλπ. Κι όταν τον Φλεβάρη του 1945 έγινε η Βάρκιζα τότε… που σε πονάει και που σε σφάζει.

Μαζί με τους καθηγητές Αγγ. Αγγελόπουλο, Γεωργαλά, Σβώλο και Σημίτη (πατέρα του πρωθυπουργού Σημίτη) κυνηγήθηκε σαν εθνοπροδότης, σλάβος, και ότι άλλο απίστευτο, και από τότε καθιέρωσαν και διαχώρισαν τον λαό μας σε «εθνικόφρονες» και «Εαμοβούλγαρους».

Τον Κόκκαλη τον έδιωξαν και από τον Ευαγγελισμό κι από το Αρεταίειο, όπου ήταν Δ/ντής της Β΄Χειρουργικής, του απαγόρευσαν να διδάσκει σαν καθηγητής και τελικά του απαγόρευσαν να χειρουργεί. Αναγκάσθηκε τότε να πάει σε μία ιδιωτική κλινική που του σύστησε ο φίλος του Νικόλαος Λούρος. Εκεί είχε γεμίσει από φτωχούς άρρωστους και τραυματίες του ΕΛΑΣ και χειρουργούσε σε «θάλαμο», που πριν ήταν κουζίνα.

Τον συκοφαντούσαν, ανθέλληνα τον ανέβαζαν, ανθέλληνα τον κατέβαζαν και όμως και εκεί ακόμη σ’ αυτή την κλινική μεγαλούργησε. Η εγχείρηση που πραγματοποίησε στο μεσοθωράκιο ήταν τέτοιας σημασίας, που ανακοινώθηκε από την Ελλ. Χειρουργική Εταιρεία στην Ακαδημία Επιστημών της Νέας Υόρκης.

Ο Κόκκαλης ήταν πολύπλευρα ενεργός για την ανόρθωση της πατρίδας και είναι από τους βασικούς που ίδρυσαν την ΕΠ-ΑΝ (Επιστήμη – Ανοικοδόμησης) που ασχολούνταν με μελέτες για την ανοικοδόμηση της Ελλάδας.

Εργάζονταν πολύ, τύχαινε να ξενοκοιμάται, γιατί είχαν αρχίσει να απειλούν τους αγωνιστές και μ’ όλα αυτά, ένα πρωινό (13.9.46) ενώ πήγαινε στην Κλινική, μόλις κατέβηκε στη στάση απέναντι από τη σημερινή Αμερικάνικη Πρεσβεία, έπεσε σα πληγωμένο λιοντάρι κάτω, με οξύτατο έμφραγμα του μυοκαρδίου. Το τραμ δεν ξεκίνησε και ο οδηγός του φώναζε αν υπάρχει κάποιος γιατρός.

Στο πίσω κάθισμα κάθονταν όχι απλώς γιατρός, αλλά ολόκληρος καθηγητής Παθολογίας και μάλιστα γνωστός του, ο οποίος αργότερα δήλωνε: «Κατάλαβα ότι κάτι το σοβαρό συνέβαινε με τον Πέτρο και είπα να τρέξω, αλλά μετά σκέφτηκα ότι οι καιροί είναι πονηροί και δεν κουνήθηκα»!

Ύστερα απ’ αυτό το συμβάν αρχίζει ο γολγοθάς. Με διαμαρτυρίες του κόσμου και με τη βοήθεια του Γ. Βλάχου της «Καθημερινής», τον οποίο είχε σώσει χειρουργώντας τον, του δόθηκε τελικά η άδεια να φύγει στην Ελβετία για να χειρουργηθεί από αμυγδαλίτιδα που τότε θεωρήθηκε η αιτία του εμφράγματος. Εκεί τον βρήκε μετά και η οικογένειά του, δηλαδή η γυναίκα του με τον 6χρονο γιο του και την τρίχρονη κόρη του, η οποία είχε γεννηθεί στην παρανομία του 1944.

Στη Γενεύη αντάμωσε με τον Μιλτιάδη Πορφυρογένη του Π.Γ. του ΚΚΕ και επειδή δεν είχε χρήματα να μείνει στο εξωτερικό, ήταν άρρωστος (αναζωπυρώθηκε η παλιά του φυματίωση), στην Ελλάδα αποκλείονταν η επιστροφή, είχε ήδη αρχίσει ο εμφύλιος, έφυγαν για την Γιουγκοσλαβία, μοναδική διέξοδος. Εκεί κατέφευγαν και άλλοι αντιστασιακοί καταδιωκόμενοι.

Πέρασε στο ΔΣΕ (Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας), έγινε υπουργός Προς. Δημ. Κυβέρνησης του ΔΣΕ αναλαμβάνοντας τα ίδια υπουργεία όπως στην ΠΕΕΑ: Υγείας – Πρόνοιας και Παιδείας. Τρέχει για νοσοκομεία, χειρουργεία για εκπαίδευση νοσοκόμων, ιδρύει Σχολές Υγειονομικές, χειρουργεί ο ίδιος, σώζει ζωές με τα θαυματουργά χέρια του. Πλήθος οι μαρτυρίες. Βαριές περιπτώσεις τραυματιών τις χειρουργεί στο σκοτάδι σε σπηλιές, στο ύπαιθρο, και τις πετυχαίνει, ενώ ο ίδιος υποφέρει απ’ την καρδιά του καθημερινά και δεν το λέει σε κανέναν.

Τα παιδιά του, σε εκείνες τις συνθήκες αρρωσταίνουν συχνά με σοβαρές αρρώστιες, κι αυτός τρέχει στα βουνά, στις Ανατολικές χώρες, με χιόνια, με βροχή και είναι 55 χρονών, όταν η συντριπτική πλειοψηφία των μαχητών του ΔΣΕ είναι 18-20-25 χρόνων!

Οι μαχητές τον λάτρευαν για άνθρωπο που αγαπούσε τους ανθρώπους με όλη του την ψυχή και τους φρόντιζε. Ήταν Πρόεδρος της Επιτροπής Βοήθειας στο παιδί, την ΕΒΟΠ, και αφοσιώθηκε στα 22.000 ελληνόπουλα των παραμεθόριων κυρίως περιοχών, τα οποία ο ΔΣΕ τα πέρασε στις Ανατολικές χώρες, τις «Λαϊκές Δημοκρατίες» για να τα σώσει απ’ τον πόλεμο που γίνονταν στα χωριά τους. Ήταν το λεγόμενο «Παιδομάζωμα».

‘Όλα αυτά τα παιδιά σώθηκαν και σπούδασαν σε Ανώτατες Σχολές, Ανώτερες Τεχνικές και Επαγγελματικές, σύνολο 19.414, κι όταν επαναπατρίσθηκαν πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στην Ελλάδα, η οποία δεν είχε ξοδέψει ούτε μία δραχμή γι αυτά.

Ο Κόκκαλης, με την ήττα του ΔΣΕ πήγε στο Ανατολικό Βερολίνο και ξανάρχισε τη χειρουργική. Η γερμανική Ακαδημία ίδρυσε, ειδικά γι’ αυτόν,
το Ινστιτούτο Πειραματικής Καρδιοαγγειακής Χειρουργικής, με ομάδα επιστημόνων όπου ο Κόκκαλης κάλεσε τον ρώσσο βιολόγο – φυσιολόγο Βλαντίμιρ Ντεμίχοφ, ο οποίος από χρόνια έκανε διάφορες μεταμοσχεύσεις οργάνων σε σκυλιά. Μαζί του στο Ινστιτούτο του Βερολίνου πραγματοποίησαν σε σκύλους μεταμοσχεύσεις καρδιάς, με διάρκεια πρωτοφανή ζωής, γεγονός που θεωρήθηκε παγκόσμια πρόοδος.

Το 1962, σε ηλικία 66 χρονών πέθανε από έμφραγμα και όταν ο Μπάρναρντ, αμέσως μετά, πέρασε στη Μεταμόσχευση σε άνθρωπο, την ώρα της εγχείρησης ήταν σε ανοιχτή τηλεφωνική γραμμή με τον Ντεμίχοφ. Δεν χωράει αμφιβολία ότι θα συμμετείχε και ο Κόκκαλης αν ζούσε!

Ένας έλληνας χειρουργός πρωτοπόρος του τομέα των μεταμοσχεύσεων απ’ το 1958, αυτός ήταν ο καθηγητής Πέτρος Κόκκαλης! Ο μεγάλος πατριώτης, ο μεγάλος αγωνιστής, στο πλευρό του λαού μας, ο γίγαντας επιστήμονας! Ο άνθρωπος που άφησε καριέρα, άνεση, πρόσφερε και τη ζωή του μαζί και της οικογένειάς του για να την απελευθέρωση του τόπου και την λαϊκή προκοπή. Κι όμως, αυτόν τον γίγαντα με δυσκολία επέτρεψε ο Κ. Καραμανλής να θαφτεί στην Ελλάδα, όπου έγινε γενικό προσκύνημα.

Σ’ όλη του τη ζωή είχε δίπλα του παντού την άξια γυναίκα του Νίκη, γυναίκα με ισχυρή προσωπικότητα, σεμνή, χωρίς να βαρυγκωμήσει ούτε στιγμή για όσα πέρασαν, ιδεολόγο που σήκωσε πολύ βάρος για να σώσει τα παιδιά της στις άγριες πολεμικές συνθήκες. Την είχα γνωρίσει καλά, την επισκεπτόμουν πριν πεθάνει στο σπίτι της και τα λέγαμε. Δεν είχε λήψει από καμία διαδήλωση για την επέτειο του Πολυτεχνείου.

Τα τελευταία χρόνια, η οικογένειά του ίδρυσε, μαζί με το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το θεραπευτήριο Ευαγγελισμός , το Ελληνικό Κέντρο Νευροχειρουργικής Έρευνας «Πέτρος Κόκκαλης». Υπάρχει και ο δρόμος, Π. Κόκκαλης δίπλα στο Μέγαρο Μουσικής.

Δεν γεννιέται στην ιστορία εύκολα… άλλος Πέτρος Κόκκαλης.

Αγαπούσε με πάθος την πατρίδα, τον λαό της και ιδιαίτερα τους νέους και ήταν ο μάγος της χειρουργικής. Ήταν οι συνθήκες της εποχής του, που του έδωσαν τη δυνατότητα να εκφράσει αυτά που ένοιωθε έμπρακτα.


Κατίνα Τέντα-Λατίφη



Σχόλια:

«Τίποτα δεν προοιωνιζόταν ότι ο Κόκκαλης θα γινόταν μια μέρα αγωνιστής της Αντίστασης και υπουργός Υγείας και Πρόνοιας, προσωρινά και της Παιδείας, στην κυβέρνηση του βουνού της ΠΕΕΑ και ότι μετά την Απελευθέρωση, θα αναγκαζόταν να καταφύγει στους αντάρτες και να ξαναγίνει πάλι Υπουργός Υγείας, Πρόνοιας και Παιδείας στην Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση που συγκρότησε το ΚΚΕ.

Αλλά η επιστήμη είναι μέρος της κοινωνίας. Είναι ένα ξεχωριστό παράγωγό της και ένας άνθρωπος της επιστήμης, που είναι επιπλέον και Έλληνας, δεν μπορεί (δεν πρέπει) να αρνηθεί να κάνει την επιλογή του.

Ο Κόκκαλης είχε πραγματοποιήσει πολυάριθμες πρωτοποριακές επεμβάσεις στον τομέα της χειρουργικής του θώρακα, της νευροχειρουργικής και της χειρουργικής της καρδιάς και η μεγάλη συμμετοχή του στη συγγραφή του δίτομου έργου Χειρουργική ήταν για τους νέους χειρουργούς μια εξαιρετική αναφορά.

Το 1942 ο Πέτρος Κόκκαλης είχε ακολουθήσει τη συνείδησή του επιλέγοντας την αντίσταση. Επέλεξε να ανακουφίσει τον πόνο και να χρησιμοποιήσει το οργανωτικό του ταλέντο για να στήσει αυτοσχέδια νοσοκομεία που μπορούσαν να περιθάλψουν πάνω από 1.000 τραυματίες και ασθενείς. Και γι’ αυτήν την επιλογή του απαλλάχθηκε απ’ τα καθήκοντά του και κυνηγήθηκε.

Mετά το τέλος του εμφυλίου αποφάσισε να πάει στην Ανατολική Γερμανία, όπου μπόρεσε να συνεχίσει το έργο του μέχρι τον θάνατό του».

[Από την εισαγωγή του Antoine Danchin]

---------------


«Ο καθηγητής Πέτρος Κόκκαλης έζησε μια δύσκολη περίοδο και είναι απ’ τους λίγους που ακόμα και σήμερα τιμούν την Ελλάδα, αν και η πατρίδα του δεν τον τίμησε. Ήταν ένας απ’ τους καλύτερους χειρουργούς του κόσμου της εποχής εκείνης και ακόμα ένας αληθινός πατριώτης Έλληνας, που φρόντιζε πολύ όλα τα Ελληνόπουλα που βρεθήκαμε στις Ανατολικές Χώρες λόγω του εμφυλίου πολέμου. Ένα απ’ αυτά ήμουν κι εγώ».

[επιστολή Θ. Οικονόμου, 2008, Πανεπστήμιο του Σικάγο]


Σχετικά Άρθρα:
Κατίνα Τέντα – Λατίφη: Αυτή είναι η ιστορία μου
Τσε Γκεβάρα: Δε βλέπω το θάνατό μου ως μια αποτυχία
Μαρία Μπέικου: Καλά Χριστούγεννα από το Ράδιο Μόσχα!
H ζωή και τίποτ’ άλλο. Του Λεωνίδα Κακάρογλου
Καλό αίμα, κακό αίμα. Της Ελεωνόρας Σταθοπούλου



KΑΤΙΝΑ TΕΝΤΑ - ΛΑΤΙΦΗ

O γιατρός Πέτρος Κόκκαλης
(από το Ριζοσπάστη)



Σε όλη τη διάρκεια του άνισου αγώνα που διεξήγαγε ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας, ο Πέτρος Κόκκαλης ήταν ο πρωτοπόρος στην οργάνωση της υγειονομικής περίθαλψης στο ΔΣΕ, και ως ένα απ' τα σημαντικότερα πολιτικά στελέχη, όντας υπουργός Υγείας, Πρόνοιας και Παιδείας της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης, σε όλη τη διάρκεια της ύπαρξής της, αλλά και ως επιστήμονας και γιατρός, που κάτω απ' τις πλέον αντίξοες και δύσκολες συνθήκες επιτελούσε το έργο του με συνέπεια.

Ο Π. Κόκκαλης, με τη ζωή του και τη στάση του, έδινε το καθημερινό παράδειγμα της αυταπάρνησης και της θυσίας για τα ανώτερα ιδανικά και τις αξίες που αγωνιζόταν. Για να ζήσει ο λαός στη δική του κοινωνία χωρίς καταπίεση, εκμετάλλευση και φτώχεια. Και έθεσε τις υπηρεσίες του στην υπόθεση των σκοπών του αγώνα του ΔΣΕ. Αφησε πίσω του μια «λαμπρή καριέρα» - όπως κάποιοι θα έλεγαν - προκειμένου να παλέψει για τα δίκια του λαού και της εργατιάς.

Ποια όμως ήταν η ζωή του Π. Κόκκαλη, πότε ήρθε σε επαφή με το Κόμμα που υπηρέτησε πιστά στις πιο μεγάλες δυσκολίες και ποια η παρακαταθήκη που άφησε σε μας τους νεότερους; Ολα αυτά, θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στη συνέχεια.

Η ζωή του

Ο Π. Κόκκαλης γεννήθηκε στις 18 Σεπτέμβρη του 1896 στη Λιβαδειά. Το δημοτικό και το γυμνάσιο το τέλειωσε στη γενέτειρά του και κατόπιν ήρθε στην Αθήνα, όπου φοίτησε στην Ιατρική στα 1911-1913. Τις ιατρικές του σπουδές τις συνέχισε στο Βερολίνο (1913-1914), στη Ζυρίχη (1915-1916) και στη Βιέννη (1916-1917). Το 1918-1919, εργάστηκε ως βοηθός του καθηγητή Σερβέν στη χειρουργική κλινική του Πανεπιστημίου της Βέρνης. Από εκεί πήρε το δίπλωμά του και το Γενάρη του 1919 ανακηρύχτηκε δόκτορας της Ιατρικής.

Το διάστημα 1919 έως το 1928 ήταν βοηθός του καθηγητή Σάουμπερμπουχ στη χειρουργική κλινική του Πανεπιστημίου του Μονάχου. Στο διάστημα αυτό άρχισε να δημοσιεύει τα πρώτα αποτελέσματα των ερευνών του πάνω στα ζητήματα της χειρουργικής. Οταν επέστρεψε στην Ελλάδα, το 1929, δημοσίευσε το σύγγραμμά του, τη «Χειρουργική», η οποία αποτελούσε μια σπουδαία εργασία για την εποχή της έκδοσής της.

Στην Ελλάδα αποτέλεσε έναν απ' τους κορυφαίους επιστήμονες της Ιατρικής. Το Μάη του 1929 - λίγο μετά την άφιξή του στη χώρα μας - έγινε υφηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο διάστημα 1929-1935 ήταν διευθυντής Χειρουργικού Τμήματος του Δημοτικού Νοσοκομείου «ΕΛΠΙΣ». Από το 1935 έως το 1939 εργάστηκε ως τακτικός καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην έδρα της Εγχειρητικής Τοπογραφικής Ανατομικής και ως διευθυντής της ΙΙΙ Χειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ».

Το 1939 έγινε τακτικός καθηγητής στην έδρα της Χειρουργικής και Διευθυντής της ΧΙ Πανεπιστημιακής Κλινικής στο «ΑΡΕΤΑΙΕΙΟΝ» Νοσοκομείο. Στις θέσεις αυτές παρέμεινε έως το 1946, οπότε και απολύθηκε για πολιτικούς λόγους, όπως άλλωστε συνέβη και με πολλούς άλλους ΕΑΜίτες και προοδευτικούς πανεπιστημιακούς.

Στη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, πήρε μέρος από τη θέση του συμβούλου χειρούργου στο Σώμα Στρατού στην Ηπειρο. Στη συνέχεια, συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση και από τον Απρίλη έως τον Οκτώβρη του 1944 διατέλεσε γραμματέας (σ.σ.: υπουργός) Υγείας και Πρόνοιας της ΠΕΕΑ, δηλαδή της Κυβέρνησης του Βουνού.

Μέλος του ΚΚΕ

Ο Πέτρος Κόκκαλης έγινε μέλος του ΚΚΕ, το 1944. Σαν κομμουνιστής, που πάντα πάλευε για το συμφέρον του λαού από την ώρα που εντάχθηκε στις γραμμές της πρωτοπορίας της εργατικής τάξης, δε δίσταζε να κάνει και δημόσια την αυτοκριτική του, για το διάστημα εκείνο της ζωής του που έμεινε μακριά από τους λαϊκούς αγώνες. Χαρακτηριστικά είναι τα όσα είχε πει στις 26 Δεκέμβρη του 1945, μιλώντας στο Πολιτικό Μνημόσυνο του Δ. Γληνού (δημοσιεύτηκαν στην ΚΟΜ.ΕΠ. τεύχος 2, Φλεβάρης 1946, σ. 72):

«Οσοι κατόρθωσαν μέσα στο σάπιο αυτό κλίμα να βρουν το σωστό δρόμο, το χρωστάνε κατά ένα μεγάλο μέρος στο εθνικοαπελευθερωτικό σάλπισμα του ΕΑΜ και γι' αυτό ευγνωμονούμε τους πρωτεργάτες του και ανάμεσα σ' αυτούς πρώτο, τον πρωτοπόρο του, Δημήτρη Γληνό.

Οφείλουμε, όμως, να έχουμε το θάρρος να ομολογήσουμε, εμείς οι άνθρωποι της σκέψης και της δουλειάς κι ανάμεσα στους πολλούς, που μου επιτρέπεται σήμερα να μιλήσω για τον Δημήτρη Γληνό, ότι διαφορετικός ήταν ο δρόμος που ακολουθήσαμε και δεν είναι αρκετό για να καθησυχάσουμε τη συνείδησή μας ότι, τελικά, βρεθήκαμε κοντά του και κοντά στους άλλους λαϊκούς αγωνιστές.

Υπήρξε εποχή, που εμείς, από έλλειψη σωστού ιδεολογικού προσανατολισμού, για να μη δώσουμε αφορμές στη διαστρεβλωμένη εκείνη κοινωνία, σωπάσαμε, και με την παθητική μας στάση ανεχτήκαμε, όταν εξόριζαν, βασάνιζαν, θανάτωναν τους λαϊκούς αγωνιστές. Και δεν ήταν μονάχα η έλλειψη της βαθύτερης κατανόησης της μαρξιστικής κοσμοθεωρίας, που μας έκανε έρμαια συναισθηματικών ταλαντεύσεων, αλλά και η έλλειψη θάρρους.

Και είναι έλλειψη θάρρους, όταν δε σηκώνει τη φωνή του ο κάθε διανοούμενος, όταν σέρνονται στις φυλακές, τυραννιούνται, εξευτελίζονται άνθρωποι, για μόνο το λόγο ότι αγωνίζονται για τα δικαιώματα του εργαζόμενου λαού. Πιστεύουμε ότι η ωμή αυτή εξομολόγηση, όχι μόνο επιβάλλεται σαν ζήτημα ηθικής τάξης για μας τους ίδιους, αλλά επιβάλλεται και σαν μήνυμα για τους άλλους, την ανήσυχη και κρίσιμη αυτή εποχή.

Γιατί, άσχετα αν ήρθε η στιγμή που είδαμε το σωστό δρόμο και κάναμε ολοκληρωτικά το καθήκον μας απέναντι στο λαό και στο έθνος, εμένα τουλάχιστον με σκιάζει σ' όλη μου τη ζωή η ανάμνηση ότι υπήρξε εποχή, που ώριμος επιστήμονας, σώπασα και ανέχτηκα έτσι τη διαστρέβλωση της αλήθειας και την καταπάτηση της λευτεριάς. Και αυτήν την έννοια έχει το μήνυμα που απευθύνουμε σε κάθε τίμιο διανοούμενο, που τυχόν σωπαίνει, και μάλιστα σήμερα, όταν πίσω από τα σίδερα βρίσκονται χιλιάδες λαϊκοί αγωνιστές».

Μετά το Δεκέμβρη και τη Βάρκιζα, ο Πέτρος Κόκκαλης αγωνίστηκε, μαζί με άλλους επιστήμονες, για τη συνένωση των κομμουνιστών, ΕΑΜιτών, αριστερών και προοδευτικών επιστημόνων. Σε αυτή την προσπάθεια, στόχος ήταν η μελέτη των προβλημάτων που εγείρονταν στη σύγχρονη μεταπολεμική Ελλάδα και στην παραγωγή εκείνου του επιστημονικού έργου, που θα δίνει λύσεις και απαντήσεις στα πραγματικά προβλήματα και στις αληθινές ανάγκες της χώρας και του λαού της.

Υπήρξε, λοιπόν, ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Νεοελληνικών Προβλημάτων «Επιστήμη - Ανοικοδόμηση», της γνωστής ΕΠ - ΑΝ. Στην ιδρυτική σύσκεψη της εταιρείας, στις 3 Σεπτέμβρη 1945, ο Π. Κόκκαλης, ως πρώτος εισηγητής, μεταξύ άλλων (καταγράφηκαν στο περιοδικό «ΑΝΤΑΙΟΣ» Χρόνος Α', τεύχος 8/20-9-1945, σ. 182), είπε:

«Στη σύγκρουση των προοδευτικών ανθρώπων με τις σκοτεινές δυνάμεις των καθυστερημένων, που σαν μοναδικό κίνητρο έχουν την αγωνιώδη προσπάθεια για περιφρούρηση προνομίων και ατομικών συμφερόντων, η θέση του επιστημονικού κόσμου είναι φανερή. Πάντοτε οι επιστήμονες ένιωθαν σαν κύριο προορισμό τους να δουλεύουν για να συμβάλλουν στην πρόοδο και την προκοπή του κοινωνικού συνόλου.

Ωστόσο, οι οικονομικοκοινωνικές συνθήκες, αλλού πιο λίγο, αλλού πιο πολύ, όπως στον τόπο μας, ματαίωναν τη σύνδεση της θεωρίας με την πράξη με συγκεκριμένες πραγματοποιήσιμες μελέτες. Ενας από τους κυριότερους σκοπούς της Εταιρείας πρέπει να είναι να σπάσει την αντινομία αυτή και να συγκεντρώσει την προσπάθεια όλων των επιστημόνων στη μελέτη των ζωντανών νεοελληνικών προβλημάτων. Στο σημερινό μεταπολεμικό χάος, η ανάγκη αυτή παρουσιάζεται περισσότερο παρά ποτέ επιτακτική».

Στην προσφυγιά (..περισσότερες αλλά και δυσεύρετες πληροφορίες στο άρθρο του κ. Γιώργου Βραζιτούλη "Ο γιατρός Πέτρος Κόκκαλης στο Ανατολικό Βερολίνο 1955-1962")


Ο Πέτρος Κόκκαλης παρέμεινε στην πρωτοπορία του αγώνα, σε όλη τη διάρκεια της μετέπειτα ζωής του. Συνέχισε το επιστημονικό του έργου, με νέες δυνάμεις, που απέρρεαν από τη βαθιά του γνώση της πραγματικότητας και του κόσμου.

Μετά τον Εμφύλιο θα ακολουθήσει την τύχη των υπόλοιπων μαχητών του ΔΣΕ στην Πολιτική Προσφυγιά. Στο διάστημα 1950 - 1955, θα αναπτύξει μεγάλη δράση από τη θέση του υπευθύνου της ΕΒΟΠ (Επιτροπή Βοήθειας στο Παιδί), προσφέροντας όλες του τις δυνάμεις στην υπηρεσία των αναγκών των παιδιών των πολιτικών προσφύγων. Δίπλα του, θα έχει άξιους συνεργάτες εκπαιδευτικούς, όπως την Ελλη Αλεξίου, τον Γ. Αθανασιάδη κ.ά.

Το 1950 ήρθε μια ακόμη αναγνώριση για τον Πέτρο Κόκκαλη. Πήρε μέρος στο συνέδριο που ίδρυσε το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης, του οποίου και αναδείχτηκε μέλος, δίπλα στον Πάμπλο Πικάσο, στον Λουί Αραγκόν, στον Ζολιό και την Μαρί Κιουρί, στον Τζον Μπερνάλ Ντέσμοντ, στον Ιβ Μοντάν κ.ά.

Το 1954, του έγινε πρόταση από τον υπουργό Επιστημών της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας να εργαστεί μόνιμα στο Βερολίνο. Ο Π. Κόκκαλης ενημέρωσε σχετικά την ηγεσία του ΚΚΕ, η οποία και ενέκρινε την εγκατάστασή του στη γερμανική πρωτεύουσα.

Από το Μάη του 1955, εργάστηκε ως διευθυντής του Ινστιτούτου Πειραματικής Χειρουργικής της Καρδιάς και των Αγγείων, στην Ακαδημία Επιστημών του Βερολίνου, η οποία τον εξέλεξε παμψηφεί μέλος της το 1959. Το 1957 έγινε καθηγητής στην έδρα της Χειρουργικής του Πανεπιστημίου «Χούμπολντ». Ταυτόχρονα, από το 1957 έως το 1962, διατέλεσε πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής Πολιτικών Προσφύγων Ελλάδος (ΚΕΠΠΕ).

Την 1η Δεκέμβρη του 1961, ενάμιση μήνα πριν από το θάνατό του, ο Πέτρος Κόκκαλης τιμήθηκε με το ανώτατο παράσημο «Εργασίας» από την κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, παρουσία του ηγέτη της, Β. Ούλμπριχτ. Ο αρμόδιος υπουργός, που τον προσφώνησε, είπε μεταξύ άλλων:

«Σαν επιστήμων, ιατρός και αγωνιστής κατά του φασισμού, σαν διευθυντής πανεπιστημιακού ινστιτούτου Πειραματικής Χειρουργικής της Καρδιάς, ο καθηγητής Πέτρος Κόκκαλης ενώνει όλες τις υψηλές ιδιότητες που απαιτούνται από έναν επιστήμονα, δάσκαλο και παιδαγωγό και αποτελεί πρότυπο και παράδειγμα για τους νέους επιστήμονες».


Η απώλεια ενός μεγάλου επιστήμονα και αγωνιστή

Την Τρίτη 16 Γενάρη του 1962, από το ραδιοσταθμό του ΚΚΕ «Φωνή της Αλήθειας», που έδρευε στη Ρουμανία, οι Ελληνες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό πληροφορούνταν μιαν άκρως δυσάρεστη είδηση:

«Η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας αναγγέλλει με βαθύτατη θλίψη το θάνατο του εξέχοντα επιστήμονα και αγωνιστή της ειρήνης και της δημοκρατίας καθηγητή σ. Πέτρου Κόκκαλη. Ο καθηγητής Πέτρος Κόκκαλης πέθανε από καρδιακή προσβολή στη διάρκεια της εργασίας του στο "Ινστιτούτο Πειραματικής Χειρουργικής της Καρδιάς και των Αιμοφόρων Αγγείων", της Γερμανικής Ακαδημίας Επιστημών, που διηύθυνε. Πέθανε πάνω στο καθήκον» («Το ΚΚΕ - Επίσημα Κείμενα», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 9, σ. 137).

Την επομένη, 17 του μηνός, η είδηση πέρασε στον αθηναϊκό Τύπο. Η «Αυγή» εκείνης της περιόδου, στην πρώτη της σελίδα, έγραφε:

«Τη νύκτα της Δευτέρας πέθανε αιφνιδίως στο Βερολίνο ο καθηγητής Κόκκαλης». Στο σύντομο ρεπορτάζ αναφερόταν:

«Τηλεγράφημα από το Ανατολικό Βερολίνο προς την εφημερίδα μας, ανήγγειλε χθες το θάνατο του διαπρεπούς Ελληνος επιστήμονος Πέτρου Κόκκαλη. Το τηλεγράφημα έχει ως εξής: Ο καθηγητής δρ. Πέτρος Κόκκαλης απεβίωσε αιφνιδίως τη νύκτα της Δευτέρας προς την Τρίτη. Η κηδεία του Κόκκαλη, ο οποίος ήταν συνεργάτης στα ζητήματα κυκλοφορίας του αίματος της Γερμανικής Ακαδημίας του Βερολίνου, θα γίνει το πρωί της προσεχούς Κυριακής στο κρεματόριο του Ανατ. Βερολίνου».

«Στο πρόσωπο του συζύγου σας - έλεγε σε συλλυπητήριο μήνυμα προς τη γυναίκα του εκλιπόντος ο ηγέτης της ΓΛΔ Β. Ούλμπριχτ - χάνουμε ένα σύντροφο, που σαν άνθρωπος και σαν ερευνητής, κατέκτησε έξω από τα σύνορα της πατρίδας του και της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας το σεβασμό, την αναγνώριση και το διεθνές κύρος».

Στο ίδιο πνεύμα, ο ραδιοσταθμός της Μόσχας χαρακτήρισε το θάνατο του Π. Κόκκαλη «απώλεια για το φιλελεύθερο ελληνικό λαό και το παγκόσμιο κίνημα ειρήνης».

Οι Ελληνες κομμουνιστές, οι αριστεροί, οι προοδευτικοί άνθρωποι γνώριζαν πολύ καλά το μέγεθος της απώλειας. «Ο θάνατος του καθηγητή σ. Πέτρου Κόκκαλη είναι μεγάλη απώλεια για το προοδευτικό κίνημα της Ελλάδας και την Επιστήμη», τόνιζε, στην ανακοίνωσή της, η ΚΕ του ΚΚΕ («Το ΚΚΕ - Επίσημα Κείμενα», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 9, σ. 137).

Η οικογένεια του Πέτρου Κόκκαλη, γνωρίζοντας την επιθυμία του να ταφεί στα πάτρια εδάφη αμέσως μετά το θάνατό του, ζήτησε από την τότε κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή να επιτραπεί η μεταφορά της σορού του στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση, παρά τις συνθήκες της αντικομμουνιστικής μετεμφυλιακής ψύχωσης που επικρατούσαν τότε, έδωσε την έγκριση.

Η κηδεία του Πέτρου Κόκκαλη έγινε την Κυριακή 28 Γενάρη 1962 στο Α' Νεκροταφείο. Το νεκρό αποχαιρέτησαν διακεκριμένοι επιστήμονες, λογοτέχνες, πολιτικοί, η πολιτική ηγεσία της ΕΔΑ, χιλιάδες επωνύμων και ανωνύμων.

Το βράδυ εκείνης της μέρας, ο Γ. Ρίτσος έγραψε ένα Επιτύμβιο στο νεκρό που τελείωνε με τη φράση: «Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ».

«Να γυρίσουν ζωντανοί», είχε φωνάξει τη μέρα της κηδείας ο λαός της Αθήνας, απαιτώντας τον άμεσο επαναπατρισμό των πολιτικών προσφύγων κι εκφράζοντας την αγανάκτησή του, που ένας τόσο σπουδαίος άνθρωπος σαν τον εκλιπόντα, υποχρεώθηκε να ζήσει και να πεθάνει στην εξορία της πολιτικής προσφυγιάς.


.

O γιατρός Πέτρος Κόκκαλης




O γιατρός Πέτρος Κόκκαλης
(από το Ριζοσπάστη)


Σε όλη τη διάρκεια του άνισου αγώνα που διεξήγαγε ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας, ο Πέτρος Κόκκαλης ήταν ο πρωτοπόρος στην οργάνωση της υγειονομικής περίθαλψης στο ΔΣΕ, και ως ένα απ' τα σημαντικότερα πολιτικά στελέχη, όντας υπουργός Υγείας, Πρόνοιας και Παιδείας της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης, σε όλη τη διάρκεια της ύπαρξής της, αλλά και ως επιστήμονας και γιατρός, που κάτω απ' τις πλέον αντίξοες και δύσκολες συνθήκες επιτελούσε το έργο του με συνέπεια.

Ο Π. Κόκκαλης, με τη ζωή του και τη στάση του, έδινε το καθημερινό παράδειγμα της αυταπάρνησης και της θυσίας για τα ανώτερα ιδανικά και τις αξίες που αγωνιζόταν. Για να ζήσει ο λαός στη δική του κοινωνία χωρίς καταπίεση, εκμετάλλευση και φτώχεια. Και έθεσε τις υπηρεσίες του στην υπόθεση των σκοπών του αγώνα του ΔΣΕ. Αφησε πίσω του μια «λαμπρή καριέρα» - όπως κάποιοι θα έλεγαν - προκειμένου να παλέψει για τα δίκια του λαού και της εργατιάς.

Ποια όμως ήταν η ζωή του Π. Κόκκαλη, πότε ήρθε σε επαφή με το Κόμμα που υπηρέτησε πιστά στις πιο μεγάλες δυσκολίες και ποια η παρακαταθήκη που άφησε σε μας τους νεότερους; Ολα αυτά, θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στη συνέχεια.

Η ζωή του

Ο Π. Κόκκαλης γεννήθηκε στις 18 Σεπτέμβρη του 1896 στη Λιβαδειά. Το δημοτικό και το γυμνάσιο το τέλειωσε στη γενέτειρά του και κατόπιν ήρθε στην Αθήνα, όπου φοίτησε στην Ιατρική στα 1911-1913. Τις ιατρικές του σπουδές τις συνέχισε στο Βερολίνο (1913-1914), στη Ζυρίχη (1915-1916) και στη Βιέννη (1916-1917). Το 1918-1919, εργάστηκε ως βοηθός του καθηγητή Σερβέν στη χειρουργική κλινική του Πανεπιστημίου της Βέρνης. Από εκεί πήρε το δίπλωμά του και το Γενάρη του 1919 ανακηρύχτηκε δόκτορας της Ιατρικής.

Το διάστημα 1919 έως το 1928 ήταν βοηθός του καθηγητή Σάουμπερμπουχ στη χειρουργική κλινική του Πανεπιστημίου του Μονάχου. Στο διάστημα αυτό άρχισε να δημοσιεύει τα πρώτα αποτελέσματα των ερευνών του πάνω στα ζητήματα της χειρουργικής. Οταν επέστρεψε στην Ελλάδα, το 1929, δημοσίευσε το σύγγραμμά του, τη «Χειρουργική», η οποία αποτελούσε μια σπουδαία εργασία για την εποχή της έκδοσής της.

Στην Ελλάδα αποτέλεσε έναν απ' τους κορυφαίους επιστήμονες της Ιατρικής. Το Μάη του 1929 - λίγο μετά την άφιξή του στη χώρα μας - έγινε υφηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο διάστημα 1929-1935 ήταν διευθυντής Χειρουργικού Τμήματος του Δημοτικού Νοσοκομείου «ΕΛΠΙΣ». Από το 1935 έως το 1939 εργάστηκε ως τακτικός καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην έδρα της Εγχειρητικής Τοπογραφικής Ανατομικής και ως διευθυντής της ΙΙΙ Χειρουργικής Κλινικής του Νοσοκομείου «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ».

Το 1939 έγινε τακτικός καθηγητής στην έδρα της Χειρουργικής και Διευθυντής της ΧΙ Πανεπιστημιακής Κλινικής στο «ΑΡΕΤΑΙΕΙΟΝ» Νοσοκομείο. Στις θέσεις αυτές παρέμεινε έως το 1946, οπότε και απολύθηκε για πολιτικούς λόγους, όπως άλλωστε συνέβη και με πολλούς άλλους ΕΑΜίτες και προοδευτικούς πανεπιστημιακούς.

Στη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, πήρε μέρος από τη θέση του συμβούλου χειρούργου στο Σώμα Στρατού στην Ηπειρο. Στη συνέχεια, συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση και από τον Απρίλη έως τον Οκτώβρη του 1944 διατέλεσε γραμματέας (σ.σ.: υπουργός) Υγείας και Πρόνοιας της ΠΕΕΑ, δηλαδή της Κυβέρνησης του Βουνού.

Μέλος του ΚΚΕ

Ο Πέτρος Κόκκαλης έγινε μέλος του ΚΚΕ, το 1944. Σαν κομμουνιστής, που πάντα πάλευε για το συμφέρον του λαού από την ώρα που εντάχθηκε στις γραμμές της πρωτοπορίας της εργατικής τάξης, δε δίσταζε να κάνει και δημόσια την αυτοκριτική του, για το διάστημα εκείνο της ζωής του που έμεινε μακριά από τους λαϊκούς αγώνες. Χαρακτηριστικά είναι τα όσα είχε πει στις 26 Δεκέμβρη του 1945, μιλώντας στο Πολιτικό Μνημόσυνο του Δ. Γληνού (δημοσιεύτηκαν στην ΚΟΜ.ΕΠ. τεύχος 2, Φλεβάρης 1946, σ. 72):

«Οσοι κατόρθωσαν μέσα στο σάπιο αυτό κλίμα να βρουν το σωστό δρόμο, το χρωστάνε κατά ένα μεγάλο μέρος στο εθνικοαπελευθερωτικό σάλπισμα του ΕΑΜ και γι' αυτό ευγνωμονούμε τους πρωτεργάτες του και ανάμεσα σ' αυτούς πρώτο, τον πρωτοπόρο του, Δημήτρη Γληνό.

Οφείλουμε, όμως, να έχουμε το θάρρος να ομολογήσουμε, εμείς οι άνθρωποι της σκέψης και της δουλειάς κι ανάμεσα στους πολλούς, που μου επιτρέπεται σήμερα να μιλήσω για τον Δημήτρη Γληνό, ότι διαφορετικός ήταν ο δρόμος που ακολουθήσαμε και δεν είναι αρκετό για να καθησυχάσουμε τη συνείδησή μας ότι, τελικά, βρεθήκαμε κοντά του και κοντά στους άλλους λαϊκούς αγωνιστές.

Υπήρξε εποχή, που εμείς, από έλλειψη σωστού ιδεολογικού προσανατολισμού, για να μη δώσουμε αφορμές στη διαστρεβλωμένη εκείνη κοινωνία, σωπάσαμε, και με την παθητική μας στάση ανεχτήκαμε, όταν εξόριζαν, βασάνιζαν, θανάτωναν τους λαϊκούς αγωνιστές. Και δεν ήταν μονάχα η έλλειψη της βαθύτερης κατανόησης της μαρξιστικής κοσμοθεωρίας, που μας έκανε έρμαια συναισθηματικών ταλαντεύσεων, αλλά και η έλλειψη θάρρους.

Και είναι έλλειψη θάρρους, όταν δε σηκώνει τη φωνή του ο κάθε διανοούμενος, όταν σέρνονται στις φυλακές, τυραννιούνται, εξευτελίζονται άνθρωποι, για μόνο το λόγο ότι αγωνίζονται για τα δικαιώματα του εργαζόμενου λαού. Πιστεύουμε ότι η ωμή αυτή εξομολόγηση, όχι μόνο επιβάλλεται σαν ζήτημα ηθικής τάξης για μας τους ίδιους, αλλά επιβάλλεται και σαν μήνυμα για τους άλλους, την ανήσυχη και κρίσιμη αυτή εποχή.

Γιατί, άσχετα αν ήρθε η στιγμή που είδαμε το σωστό δρόμο και κάναμε ολοκληρωτικά το καθήκον μας απέναντι στο λαό και στο έθνος, εμένα τουλάχιστον με σκιάζει σ' όλη μου τη ζωή η ανάμνηση ότι υπήρξε εποχή, που ώριμος επιστήμονας, σώπασα και ανέχτηκα έτσι τη διαστρέβλωση της αλήθειας και την καταπάτηση της λευτεριάς. Και αυτήν την έννοια έχει το μήνυμα που απευθύνουμε σε κάθε τίμιο διανοούμενο, που τυχόν σωπαίνει, και μάλιστα σήμερα, όταν πίσω από τα σίδερα βρίσκονται χιλιάδες λαϊκοί αγωνιστές».

Μετά το Δεκέμβρη και τη Βάρκιζα, ο Πέτρος Κόκκαλης αγωνίστηκε, μαζί με άλλους επιστήμονες, για τη συνένωση των κομμουνιστών, ΕΑΜιτών, αριστερών και προοδευτικών επιστημόνων. Σε αυτή την προσπάθεια, στόχος ήταν η μελέτη των προβλημάτων που εγείρονταν στη σύγχρονη μεταπολεμική Ελλάδα και στην παραγωγή εκείνου του επιστημονικού έργου, που θα δίνει λύσεις και απαντήσεις στα πραγματικά προβλήματα και στις αληθινές ανάγκες της χώρας και του λαού της.

Υπήρξε, λοιπόν, ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Νεοελληνικών Προβλημάτων «Επιστήμη - Ανοικοδόμηση», της γνωστής ΕΠ - ΑΝ. Στην ιδρυτική σύσκεψη της εταιρείας, στις 3 Σεπτέμβρη 1945, ο Π. Κόκκαλης, ως πρώτος εισηγητής, μεταξύ άλλων (καταγράφηκαν στο περιοδικό «ΑΝΤΑΙΟΣ» Χρόνος Α', τεύχος 8/20-9-1945, σ. 182), είπε:

«Στη σύγκρουση των προοδευτικών ανθρώπων με τις σκοτεινές δυνάμεις των καθυστερημένων, που σαν μοναδικό κίνητρο έχουν την αγωνιώδη προσπάθεια για περιφρούρηση προνομίων και ατομικών συμφερόντων, η θέση του επιστημονικού κόσμου είναι φανερή. Πάντοτε οι επιστήμονες ένιωθαν σαν κύριο προορισμό τους να δουλεύουν για να συμβάλλουν στην πρόοδο και την προκοπή του κοινωνικού συνόλου.

Ωστόσο, οι οικονομικοκοινωνικές συνθήκες, αλλού πιο λίγο, αλλού πιο πολύ, όπως στον τόπο μας, ματαίωναν τη σύνδεση της θεωρίας με την πράξη με συγκεκριμένες πραγματοποιήσιμες μελέτες. Ενας από τους κυριότερους σκοπούς της Εταιρείας πρέπει να είναι να σπάσει την αντινομία αυτή και να συγκεντρώσει την προσπάθεια όλων των επιστημόνων στη μελέτη των ζωντανών νεοελληνικών προβλημάτων. Στο σημερινό μεταπολεμικό χάος, η ανάγκη αυτή παρουσιάζεται περισσότερο παρά ποτέ επιτακτική».

Στην προσφυγιά (..περισσότερες αλλά και δυσεύρετες πληροφορίες στο άρθρο του κ. Γιώργου Βραζιτούλη "Ο γιατρός Πέτρος Κόκκαλης στο Ανατολικό Βερολίνο 1955-1962")


Ο Πέτρος Κόκκαλης παρέμεινε στην πρωτοπορία του αγώνα, σε όλη τη διάρκεια της μετέπειτα ζωής του. Συνέχισε το επιστημονικό του έργου, με νέες δυνάμεις, που απέρρεαν από τη βαθιά του γνώση της πραγματικότητας και του κόσμου.

Μετά τον Εμφύλιο θα ακολουθήσει την τύχη των υπόλοιπων μαχητών του ΔΣΕ στην Πολιτική Προσφυγιά. Στο διάστημα 1950 - 1955, θα αναπτύξει μεγάλη δράση από τη θέση του υπευθύνου της ΕΒΟΠ (Επιτροπή Βοήθειας στο Παιδί), προσφέροντας όλες του τις δυνάμεις στην υπηρεσία των αναγκών των παιδιών των πολιτικών προσφύγων. Δίπλα του, θα έχει άξιους συνεργάτες εκπαιδευτικούς, όπως την Ελλη Αλεξίου, τον Γ. Αθανασιάδη κ.ά.

Το 1950 ήρθε μια ακόμη αναγνώριση για τον Πέτρο Κόκκαλη. Πήρε μέρος στο συνέδριο που ίδρυσε το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης, του οποίου και αναδείχτηκε μέλος, δίπλα στον Πάμπλο Πικάσο, στον Λουί Αραγκόν, στον Ζολιό και την Μαρί Κιουρί, στον Τζον Μπερνάλ Ντέσμοντ, στον Ιβ Μοντάν κ.ά.

Το 1954, του έγινε πρόταση από τον υπουργό Επιστημών της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας να εργαστεί μόνιμα στο Βερολίνο. Ο Π. Κόκκαλης ενημέρωσε σχετικά την ηγεσία του ΚΚΕ, η οποία και ενέκρινε την εγκατάστασή του στη γερμανική πρωτεύουσα.

Από το Μάη του 1955, εργάστηκε ως διευθυντής του Ινστιτούτου Πειραματικής Χειρουργικής της Καρδιάς και των Αγγείων, στην Ακαδημία Επιστημών του Βερολίνου, η οποία τον εξέλεξε παμψηφεί μέλος της το 1959. Το 1957 έγινε καθηγητής στην έδρα της Χειρουργικής του Πανεπιστημίου «Χούμπολντ». Ταυτόχρονα, από το 1957 έως το 1962, διατέλεσε πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής Πολιτικών Προσφύγων Ελλάδος (ΚΕΠΠΕ).

Την 1η Δεκέμβρη του 1961, ενάμιση μήνα πριν από το θάνατό του, ο Πέτρος Κόκκαλης τιμήθηκε με το ανώτατο παράσημο «Εργασίας» από την κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας, παρουσία του ηγέτη της, Β. Ούλμπριχτ. Ο αρμόδιος υπουργός, που τον προσφώνησε, είπε μεταξύ άλλων:

«Σαν επιστήμων, ιατρός και αγωνιστής κατά του φασισμού, σαν διευθυντής πανεπιστημιακού ινστιτούτου Πειραματικής Χειρουργικής της Καρδιάς, ο καθηγητής Πέτρος Κόκκαλης ενώνει όλες τις υψηλές ιδιότητες που απαιτούνται από έναν επιστήμονα, δάσκαλο και παιδαγωγό και αποτελεί πρότυπο και παράδειγμα για τους νέους επιστήμονες».


Η απώλεια ενός μεγάλου επιστήμονα και αγωνιστή

Την Τρίτη 16 Γενάρη του 1962, από το ραδιοσταθμό του ΚΚΕ «Φωνή της Αλήθειας», που έδρευε στη Ρουμανία, οι Ελληνες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό πληροφορούνταν μιαν άκρως δυσάρεστη είδηση:

«Η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας αναγγέλλει με βαθύτατη θλίψη το θάνατο του εξέχοντα επιστήμονα και αγωνιστή της ειρήνης και της δημοκρατίας καθηγητή σ. Πέτρου Κόκκαλη. Ο καθηγητής Πέτρος Κόκκαλης πέθανε από καρδιακή προσβολή στη διάρκεια της εργασίας του στο "Ινστιτούτο Πειραματικής Χειρουργικής της Καρδιάς και των Αιμοφόρων Αγγείων", της Γερμανικής Ακαδημίας Επιστημών, που διηύθυνε. Πέθανε πάνω στο καθήκον» («Το ΚΚΕ - Επίσημα Κείμενα», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 9, σ. 137).

Την επομένη, 17 του μηνός, η είδηση πέρασε στον αθηναϊκό Τύπο. Η «Αυγή» εκείνης της περιόδου, στην πρώτη της σελίδα, έγραφε:

«Τη νύκτα της Δευτέρας πέθανε αιφνιδίως στο Βερολίνο ο καθηγητής Κόκκαλης». Στο σύντομο ρεπορτάζ αναφερόταν:

«Τηλεγράφημα από το Ανατολικό Βερολίνο προς την εφημερίδα μας, ανήγγειλε χθες το θάνατο του διαπρεπούς Ελληνος επιστήμονος Πέτρου Κόκκαλη. Το τηλεγράφημα έχει ως εξής: Ο καθηγητής δρ. Πέτρος Κόκκαλης απεβίωσε αιφνιδίως τη νύκτα της Δευτέρας προς την Τρίτη. Η κηδεία του Κόκκαλη, ο οποίος ήταν συνεργάτης στα ζητήματα κυκλοφορίας του αίματος της Γερμανικής Ακαδημίας του Βερολίνου, θα γίνει το πρωί της προσεχούς Κυριακής στο κρεματόριο του Ανατ. Βερολίνου».

«Στο πρόσωπο του συζύγου σας - έλεγε σε συλλυπητήριο μήνυμα προς τη γυναίκα του εκλιπόντος ο ηγέτης της ΓΛΔ Β. Ούλμπριχτ - χάνουμε ένα σύντροφο, που σαν άνθρωπος και σαν ερευνητής, κατέκτησε έξω από τα σύνορα της πατρίδας του και της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας το σεβασμό, την αναγνώριση και το διεθνές κύρος».

Στο ίδιο πνεύμα, ο ραδιοσταθμός της Μόσχας χαρακτήρισε το θάνατο του Π. Κόκκαλη «απώλεια για το φιλελεύθερο ελληνικό λαό και το παγκόσμιο κίνημα ειρήνης».

Οι Ελληνες κομμουνιστές, οι αριστεροί, οι προοδευτικοί άνθρωποι γνώριζαν πολύ καλά το μέγεθος της απώλειας. «Ο θάνατος του καθηγητή σ. Πέτρου Κόκκαλη είναι μεγάλη απώλεια για το προοδευτικό κίνημα της Ελλάδας και την Επιστήμη», τόνιζε, στην ανακοίνωσή της, η ΚΕ του ΚΚΕ («Το ΚΚΕ - Επίσημα Κείμενα», εκδόσεις ΣΕ, τόμος 9, σ. 137).

Η οικογένεια του Πέτρου Κόκκαλη, γνωρίζοντας την επιθυμία του να ταφεί στα πάτρια εδάφη αμέσως μετά το θάνατό του, ζήτησε από την τότε κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή να επιτραπεί η μεταφορά της σορού του στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση, παρά τις συνθήκες της αντικομμουνιστικής μετεμφυλιακής ψύχωσης που επικρατούσαν τότε, έδωσε την έγκριση.

Η κηδεία του Πέτρου Κόκκαλη έγινε την Κυριακή 28 Γενάρη 1962 στο Α' Νεκροταφείο. Το νεκρό αποχαιρέτησαν διακεκριμένοι επιστήμονες, λογοτέχνες, πολιτικοί, η πολιτική ηγεσία της ΕΔΑ, χιλιάδες επωνύμων και ανωνύμων.

Το βράδυ εκείνης της μέρας, ο Γ. Ρίτσος έγραψε ένα Επιτύμβιο στο νεκρό που τελείωνε με τη φράση: «Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ».

«Να γυρίσουν ζωντανοί», είχε φωνάξει τη μέρα της κηδείας ο λαός της Αθήνας, απαιτώντας τον άμεσο επαναπατρισμό των πολιτικών προσφύγων κι εκφράζοντας την αγανάκτησή του, που ένας τόσο σπουδαίος άνθρωπος σαν τον εκλιπόντα, υποχρεώθηκε να ζήσει και να πεθάνει στην εξορία της πολιτικής προσφυγιάς.


.

Μπασκόζος Γιάννης Ν.

Ο "κόκκινος" Κόκκαλης

Η ζωή του πρωτοπόρου καθηγητή Ιατρικής, που τίναξε την καριέρα του
στον αέρα για να ακολουθήσει τους αντάρτες του ΕΑΜ.
Ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής Αθηνών Πέτρος Σ. Κόκκαλης



«Την άνοιξη θα φυτρώσει το σιτάρι / θα λούζονται τα δέντρα μες στο φως /κι όπως θα κόβουμε το βράδυ, το ψωμί / κι όπως θα ανοίγουμε το δειλινό / τα πορτοκάλια, θάχουν μια γεύση πιο βαθιά, πιο δίκαιη / πιο ακατάλυτη, γιατί στη γη που φύτρωσαν κοιμάται πια, / από χτες / ένα κομμάτι από την ξενιτεμένη Ελλάδα».


Με αυτό το ποίημα αποχαιρέτησε ο Τάσος Λειβαδίτης, τον νεκρό Πέτρο Σ. Κόκκαλη, όταν η σορός του, έπειτα από άδεια της κυβέρνησης Καραμανλή, μεταφέρθηκε από την Ανατολική Γερμανία, όπου ζούσε εξόριστος, στην πατρίδα του για να ταφεί.

Και ο Γιάννης Ρίτσος απήγγειλε πάνω στον τάφο του:
«... ενώ το μέγα κυπαρίσσι / του πόνου μας, δαρμένο απ' τη βροχή της ξενιτειάς, τινάζει απόψε / όλα του τα κυπαρισσόμηλα στο πάτριο χώμα, κ' η κραυγή του λαού μας / μυριόστομη, μυριόφωνη, τραντάζει τα κλαδιά του: / Η Ελλάδα περιμένει τα παιδιά της».



Η Κατίνα Τέντα-Λατίφη, έγραψε τη Βιωματική βιογραφία του Πέτρου Σ. Κόκκαλη παρουσιάζοντας μια ιστορία ζωής, από αυτές που μόνον ο εμφύλιος πόλεμος μπορεί να δημιουργήσει. Ποιο το παράδοξο;

Ο Πέτρος Κόκκαλης, γιατρός με άριστες σπουδές, δημοφιλής χειρουργός, μέλος της καλής κοινωνίας των Αθηνών, με πελατεία από τους λαϊκούς ως το σύνολο σχεδόν του πολιτικού κόσμου, τινάζει την καριέρα του στον αέρα και ακολουθεί τους αγωνιστές του ΕΑΜ στο βουνό, συμμετέχοντας στην πρώτη κυβέρνηση του αγώνα, την ΠΕΕΑ, ως υπουργός Υγείας και Πρόνοιας και αργότερα ως υπουργός Παιδείας.

Μετά την απελευθέρωση θα γυρίσει και πάλι στην Αθήνα για να δουλέψει ως χειρουργός σε πανεπιστημιακές κλινικές. Δεν θα σιωπήσει, όπως η πλειονότητα των πανεπιστημιακών τα δύσκολα χρόνια: θα προτιμήσει να υποστεί τις συνέπειες μαζί με λίγους καθηγητές όπως οι Α. Αγγελόπουλος, Α. Σβώλος, Γ. Σημίτης κ.ά.


Για δεύτερη φορά θα πάρει τη μεγάλη απόφαση και θα βγει στο βουνό με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ, στήνοντας χειρουργεία όπου μπορεί και παίρνοντας μέρος στη δεύτερη κυβέρνηση του βουνού, πάλι ως υπουργός Υγείας, Κοινωνικής Πρόνοιας και Παιδείας.

Οι αποφάσεις αυτές του Πέτρου Σ. Κόκκαλη, που έβαλαν σε περιπέτειες τη ζωή της οικογένειας και τη δική του, ελήφθησαν με γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας. Ο ίδιος δεν έγινε ποτέ μέλος του ΚΚΕ, δεν θεωρούσε τον εαυτό του πολιτικό ούτε ήθελε να ασχοληθεί με την πολιτική. Τον ωθούσε πάντα το ανθρωπιστικό κριτήριο και η αγάπη για τους λαϊκούς, φτωχούς ανθρώπους. Σε αυτούς είχε υποτάξει την άλλη αγάπη του, την ιατρική επιστήμη.

Οσα χρόνια υπηρέτησε την Ιατρική - πέρασε από όλα τα μεγάλα και μικρά νοσοκομεία της Αθήνας - οι ασθενείς του έχουν να το λένε πόσο άνετος και φιλικός ήταν και πώς αδιαφορούσε για την αμοιβή του όταν επρόκειτο για απόρους. Η συγγραφέας παραθέτει δεκάδες περιστατικά ασθενών που ευγνωμονούν τον Κόκκαλη για τη βοήθεια που τους προσέφερε. Οι περισσότερες πρωτοβουλίες του είχαν να κάνουν με την ανακούφιση των πολιτών και των αγωνιστών.


Από τη Βόρεια Ηπειρο στο Ανατολικό Βερολίνο

Το 1940, με το που κηρύσσεται ο ελληνο-ιταλικός πόλεμος, ο Κόκκαλης φεύγει εθελοντικά για την πρώτη γραμμή στη Βόρεια Ηπειρο αναλαμβάνοντας τη χειρουργική περίθαλψη των τραυματιών της Στρατιάς Ηπείρου. Το 1945, αμέσως μετά την Κατοχή, μέσα σε καθεστώς διώξεων, μαζί με άλλους πανεπιστημιακούς και επιστήμονες, δημιουργεί την Επιστήμη - Ανοικοδόμηση (ΕΠ-ΑΝ), μια συλλογική προσπάθεια μελέτης των νεοελληνικών προβλημάτων στην ανοικοδόμηση της χώρας.

Στην Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση του βουνού, το 1948, ως υπουργός Παιδείας οργανώνει τη μεταφορά παιδιών στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού. Είναι το πολυσυζητημένο «παιδομάζωμα» που είχε ως αντίκτυπο τη δημιουργία από τη βασίλισσα Φρειδερίκη των «παιδουπόλεων».

Η συγγραφέας εξαίρει τις προσπάθειες του Κόκκαλη να φροντίσει αυτά τα παιδιά να βγουν από την κόλαση του πολέμου και αργότερα να βρουν τους γονείς τους με τη βοήθεια ενός προγράμματος του ΟΗΕ. Θα συνεχίσει να φροντίζει τα παιδιά ως πρόεδρος της επιτροπής «Βοήθεια στο παιδί», στη Βουδαπέστη, η οποία είχε τη μέριμνα της ελληνικής εκπαίδευσής τους.

Μετά το 1955 θα εγκατασταθεί στο Ανατολικό Βερολίνο και θα αφοσιωθεί στην Ιατρική πραγματοποιώντας πρωτοποριακές μεταμοσχεύσεις σε συνεργασία με διάσημους καθηγητές. Η πορεία του στην Ιατρική είχε τους δικούς της θριάμβους, καθώς υπήρξε ο πρώτος που έκανε το 1938 θωρακοπλαστική, που πραγματοποίησε πνευμονεκτομή χωρίς ενδοτραχειακή νάρκωση πριν από το 1940 και μεταμοσχεύσεις με πενιχρά μέσα.

Ο Πέτρος Σ. Κόκκαλης πέθανε στο Βερολίνο στις 15 Ιανουαρίου 1962 από έμφραγμα του μυοκαρδίου. Ηταν ένας πλούσιος σε αισθήματα άνθρωπος με πολύπλευρη μόρφωση. Προσωπικός φίλος του Γιώργου Μπουζιάνη και του μαέστρου Γαβρίλου Παπαδόπουλου, συνομιλούσε με τον Πολ Ελυάρ όταν ο τελευταίος επισκέφθηκε τους αντάρτες του ΕΛΑΣ στο βουνό, αγαπούσε τον Κάφκα και τους Κλασικούς. Η ζωή του ήταν μια προσφορά στην «πρώτη γραμμή» της επιστήμης και του αγώνα. .

_________________

Η "Κυβέρνηση του Βουνού"
Παρασκευή, 24 Αυγούστου 2012



Η πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης, ή "Κυβέρνηση του Βουνού", της Ελεύθερης Ελλάδας, ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του ΕΑΜ στη Βίνιανη της Ευρυτανίας στις 10 Μαρτίου του 1944 και αυτοδιαλύθηκε λίγο πριν από την απελευθέρωση, στις 9 Οκτωβρίου 1944.

Στο διάστημα αυτό εκδόθηκαν 27 "Δελτία πράξεων και Αποφάσεων", που αποτελούσαν την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της ΠΕΕΑ και περιλάμβαναν: 79 αποφάσεις, 64 πράξεις, 4 ψηφίσματα του Εθνικού Συμβουλίου, που ήταν η "Βουλή" της ΠΕΕΑ, 2 πρωτόκολλα ορκωμοσίας, που όλα μαζί δίνουν την πλήρη εικόνα της άσκησης της λαϊκής εξουσίας (νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής).

Αρχικά τις πρώτες 45 ημέρες, η σύνθεση της ΠΕΕΑ ήταν πενταμελής: Πρόεδρος (Πρωθυπουργός) και προσωρινά Γραμματέας (υπουργός) Εξωτερικών, ο στρατηγός Ευριπίδης Μπακιρτζής, Γραμματέας Στρατιωτικών (και προσωρινός Συγκοινωνίας), ο στρατηγός Μανώλης Μάντακας, Γραμματέας Εσωτερικών (και προσωρινός Επισιτισμού), ο Γιώργος Σιάντος, Γραμματέας Δικαιοσύνης (και προσωρινά Οικονομικών, Παιδείας, Θρησκευμάτων και Κοινωνικής Πρόνοιας),ο Ηλίας Τσιριμώκος και Γραμματέας Γεωργίας (και προσωρινά Εθνικής Οικονομίας), ο Κώστας Γαβριηλίδης.

Στις 10 Απριλίου, η ΠΕΕΑ ανασχηματίζεται και διευρύνεται. Η νέα σύνθεσή της, που έμεινε ως το τέλος: Αλέξανδρος Σβώλος, πρόεδρος, Ευριπίδης Μπακιρτζής, αντιπρόεδρος και Γραμματέας Επισιτισμού, Ηλίας Τσιριμώκος, Γραμματέας Δικαιοσύνης, Γιώργος Σιαντος, Γραμματέας Εσωτερικών, Εμμανουήλ Μάντακας, Γραμματέας Στρατιωτικών, Νικόλαος Ασκουτσής, Γραμματέας Συγκοινωνίας, Άγγελος Αγγελόπουλος, Γραμματέας Οικονομικών, Πέτρος Κόκκαλης, Γραμματέας Κοινωνικής Πρόνοιας, Κώστας Γαβριηλίδης, Γραμματέας Γεωργίας, Σταμάτης Χατζήμπεης, Γραμματέας Εθνικής Οικονομίας.

Τα μέλη της ΠΕΕΑ έδωσαν τον παρακάτω όρκο:
"Ορκίζομαι ότι θα εκτελέσω πιστά τα καθήκοντά μου σαν μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης, έχοντας σαν γνώμονα το συμφέρον της πατρίδας μου και του ελληνικού λαού, ότι θα αγωνιστώ με αυτοθυσία για την απελευθέρωση της χώρας μου από το ζυγό των κατακτητών, ότι θα υπερασπίζω παντού και πάντοτε τις λαϊκές ελευθερίες και θα είμαι παραστάτης και οδηγός του λαού στον αγώνα για τη λευτεριά του και τα κυριαρχικά του δικαιώματα".




Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΟΥ ΒΟΥΝΟΥ (ΒΙΝΙΑΝΗ 1943)

Από αριστερά: Κ. Γαβριηλίδης, Στ. Χατζήμπεης, Άγγελος Αγγελόπουλος, Στρατηγός Μανώλης Μάντακας, Γιώργ. Σιάντος, Πέτρος Κόκκαλης, Αλεξ. Σβώλος, Ιωακείμα Κοζάνης, Ευρ. Μπακιρτζής, Ηλίας Τσιριμώκος και Νίκος Ασκούτσης




Το Εθνικό Συμβούλιο των Κορυσχάδων (14-27 Μαΐου 1944)

Η ΠΕΕΑ προκήρυξε εκλογές, στις 23 Απριλίου 1944 σ' όλη την Ελλάδα, ελεύθερη και κατεχόμενη, για την ανάδειξη των εκλεκτόρων, που ψήφισαν στις 30 Απριλίου το Εθνικό Συμβούλιο, δηλαδή τη Βουλή της Κυβέρνησης του Βουνού. Στις εκλογές πήραν μέρος όλοι (όσοι το επιθυμούσαν)
οι Έλληνες πολίτες, άνδρες και γυναίκες, καθώς και οι νέοι πάνω από 18 ετών. Έτσι αναδείχθηκαν οι 202 Εθνοσύμβουλοι.

(Την Ευρυτανία αντιπροσώπευσε στο Εθνικό Συμβούλιο ο δικηγόρος Αργύρης Θεοδωρόπουλος από το Καρπενήσι).

Το Εθνικό Συμβούλιο συνήλθε στις Κορυσχάδες, από τις 14 έως 27 του Μάη του 1944. Συνεδρίαζε στις αίθουσες του Δημοτικού Σχολείου, που διασκευάστηκε κατάλληλα και διακοσμήθηκε με τοιχογραφίες για να εκπληρώσει το σημαντικό σκοπό του Συμβουλίου.

Στις Κορυσχάδες του 1944 (που ήταν ότι η Επίδαυρος του 1821), το Εθνικό Συμβούλιο με πρόεδρο το στρατηγό Νεόκοσμο Γρηγοριάδη και γραμματέα τον Κώστα Καραγεώργη, με την παρουσία μεγάλων προσωπικοτήτων του αγώνα και της πολιτικής, συζητήθηκαν δημοκρατικά όλα τα ζητήματα της Ελεύθερης Ελλάδας και η πορεία προς την τελική απελευθέρωσης.

Με το μνημειώδες ψήφισμα που εκδόθηκε στο τέλος των εργασιών, κατοχυρώνονταν οι λαϊκές κατακτήσεις, διατυπώνονταν οι αρχές και τα ιδανικά του εθνικού αγώνα, για την αυτοδιοίκηση και τη λαϊκή δικαιοσύνη, οι θεμελιώδεις θεσμοί του βίου του Ελληνικού λαού. Καθόριζε ότι όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το λαό και ασκούνται από το λαό.

Οι Εθνοσύμβουλοι που εξελέγησαν και συμμετείχαν στο Συμβούλιο των Κορυσχάδων, ήταν:

ΑΤΤΙΚΟΒΟΙΩΤΙΑΣ: Αθηνών: Σβώλος Αλ., Αγγελόπουλος Άγγ., Σαρηγιάννης Πτολ., Γεωργαλάς Γ., Κόκκαλης Πέτρος, Ζεύγος Γ., Χατζής Θ., Μαργώλης Δ., Κανελλόπουλος Σ., Βλαντάς Δ., Δσποτόπουλος Κ., Σωτηρίου Κ., Καρβούνης Ν., Νισυρίου Καίτη, Καλομοίρης Γ., Στρατής Δ., Παπαπολίτης Σ., Μηλιάδης Γ., Βλαχούλης Σ., Σβώλου Μαρία, Αττικής: Ράμμος Ορέστης, Πειραιώς : Μάντακας Εμμ., Ρούσος Π., Χατζηβασιλείου Χρύσα, Σημίτης Γ., Παπαγιάννης Κ., Κουτσογιάννης Αν., Μπαρτζής Αλ., Χατζήμπεης Σ., Θηβών: Μόσχος Γ., Σαράτσης Σ., Σταμάτης Γ., Μεγάρων: Πέππας Σ., Λειβαδιάς: Πρωτούλας Λ., Σαλαμίνας: Πάλλας Δημήτριος.

ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ: Αγρινίου-Τριχωνίδας: Ακρίδας Αναστ., Καζαζής Κ., Κακογιάννης Θ., Πετρίδης Τάσος, Βάλτου: Καρασεβδάς Π., Σαρταούρας Κων., Δομοκού: Βελουχιώτης Άρης, Λοκρίδας: Θανασέκος Γ., Δωρίδος: Κουτσάγγελου Βασ., Ευρυτανίας: Θεοδωρόπουλος Αργ., Θέρμου: Γαλανόπουλος Δημ., Μεσσολογγίου: Μακρυκώστας Κ., Τσέκος Γιάννης, Ναυπακτίας: Μασμανίδης Σ., Ξηρομέρου: Τσέλιος Βασ. (Γεροδήμος). Παρνασίδος: Ψαρρός Ηλίας. Λαμίας-Φθιώτιδος: Τσιριμώκος Ηλ., Μανιάτης Ηλ., Φίτσιος Τάκης, Τσιριμώκος.

ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ: Λαρίσης: Γυφτοδήμος Κ. (Καραγιώργης), Σταφυλάρας Α., Φιλιππίδου Φωτεινή, Κατσαρός Αθ., Ψιάρης Δημ. Αλμυρού: Ματίκας Κ. Βόλου: Ιωαννίδης Γ., Πορφυρογένης Μιλτ., Παπακώστας Μιλτ., Κοντοράτος Γ., Αποστολίδης Βασ., Σφέτζος Αν. Πηλίου: Κουφοδήμος Η. (Πηλιορείτης). Αγιάς: Καλέργης Λεων. Ελασσόνος: Δαδαλιάνης Β. Καρδίτσας: Σιάντος Γ., Καραγιάννης Γ., Αλεξανδρής Σολ., Παπαδόπουλος Αθ. Καλαμπάκας: Κούτσης Σ. Τρικάλων: Σαράφης Στέφανος, Δεληγιάννης Δημ., Παπαζαχαρίας Ζ., Κόκκινος Βασ. Τυρνάβου: Δογάνης Γ. Φαρσάλων: Παπαθανασίου Γ.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ: Θεσσαλονίκης: Δηλεαβέρης Κ., Κωνσταντινίδης Ι., Μπακιρτζής Ευριπ., Στρίγκος Λεων., Βαφειάδης Μάρκος, Καραμαούνας Λ., Μπαλάσκας Δημ., Μαραγκός Δ., Παπαδημητρίου Ρ., Σινάκος Μ., Σταματίου Μιχ., Λώλος Κ. Καβάλας: Παρτσαλίδης Μ. Καστοριάς: Δήμου Χρ., Καραμιτζής Μ., Τσιτσίνας Διαμ. Κοζάνης: Θεοδοσιάδης Σ., Παπαδόπουλος Φιλ., Πανταζόπουλος Κων. Κιλκίς: Γαβριηλίδης Κ. Πολυγύρου: Καρακούσης Πέτρος. Σερβίων: Μητροπολίτης Ιωακείμ, Σερρών: Μενύχτας Διον.. Φλωρίνης: Τζίμας Α., Σίμος Α., Αρναίας: Μάρκου Α. Bαΐου: Καρούτας Αθ. Γρεβενών: Ηλιάδης Θεμ., Εδέσσης: Γρηγοριάδης Νεόκοσμος., Γρηγοριάδης Σόλων, Κόστος Κ., Κοτανίδης Ξ., Τουρτούρης Χ. Κατερίνης: Λεβίδης Ιω. Βεροίας: Ιωσηφίδης Ι. Καρατζόβας: Κοντόπουλος Κ. Λαγκαδά: Χρυσάφης Χ.

ΗΠΕΙΡΟΥ: Άρτας: Γκεσούλης Σ., Κοντοχρήστος Χ., Κολιάτσης Ελ. Ιωαννίνων: Λούλης Αλκ., Παπαβρανούσης Λ., Κολοβός Κ. Φιλιατών: Θεολόγης Δ. Πρεβέζης: Μπουραζάνης Κ. Ζαγορίου: Τσιάντης Ν. Καλαμάτα: Ζίπας Περ. Καστανοχωρίου: Κοτζιάς Δημ. Πωγωνίου: Τζιτζιάνης Παν. Κονίτσης: Σακελλαρίδης Βασ. Φιλιπιάδος: Παπαδήμας Β. Νικοπόλεως: Ντούσιος Π.

ΠΕΛΟΠΟΝΗΣΣΟΥ: Πύργου Ηλείας: Μητροπολίτης Αντώνιος, Πετραλιάς Σ. Αργυράκης Γ. Σπετσών: Παπαγεωργίου Δ. Ολυμπίας: Φωτόπουλος. Ύδρας: Γεωργοπαπαδάκος Α. Καλαμών: Κοροντζής Γ., Δημητρακόπουλος Ε., Δάλας Γ., Μαυροειδή Μάχη, Αμαλιάδος: Αργυρόπουλος Π., Αποστολόπουλος Κ. Τροιζηνίας: Κωστενέλος Γ. Κορινθίας: Γρηγορόπουλος Ν. Γορτυνίας: Γαλανόπουλος Τ. Κυνουρίας : Μάστορης Νικόλ. Γυθείου: Γιαννακούρος Βασίλειος. Οιτύλου: Σαραντάκος Γ. Μεγαπόλεως: Σιμόπουλος Παν. Μαντινείας: Παπαδάκης Τιμ. Τριπόλεως: Μυίγας Γρ., Αργυρόπουλος Ιάσ. Φιλιατρών: Σταθόπουλος Κ., Ανάργυρος Ηλίας. Καλαβρύτων: Μίχος Δ. Πατρών: Λαλ. Ρούσος, Μανούσος Ανδρ., Κανελλάτος Γ., Κωνσταντίνου Θρ., Πρεβεζάνος Γιαν. Αιγίου: Σχίζας Δημ., Τρουπής Δημ. Αιγιαλείας: Γιαννόπουλος Τ. Λακεδαιμονίας: Πετροπουλάκης Πιέρρ. Επιδ. Λιμηράς: Μακρής Απ., Παυλίας: Κανελλόπουλος Βασ. Μεσσήνης: Βουρνάς Γιάννης. Τριφυλλίας: Παπαδόπουλος Παν.

ΝΗΣΙΩΝ: Χαλκίδος: Καρλατύρας Β., Καλαμπαλίκης Ι. Ιστιαίας: Σούρας Γ. Καρυστίας: Νιάσκος Μ. Λευκάδος: Παπαστάθης Κ. (ιερέας), Κρήτης: Ασκούτσης Ν., Ζάχος Σ..



πηγή:evrytan.gr