KATOXH 1943- H ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΝ

... και αξέχαστες αναμνήσεις!!
https://youtu.be/GvXckWTxDBA


41 Γράμματα από το μέτωπο του Εμφυλίου, του Κώστα Στοφόρου
09:58, 24 Φεβ 2013 | Κρυσταλία Πατούλη tvxs.gr/node/120737

«Η έκδοση αυτή, χωρίς να το έχω αντιληφθεί νωρίτερα, συμπίπτει τυχαία με τα 70 χρόνια από την ίδρυση της ΕΠΟΝ τον Φεβρουάριο του 1943. Και είναι μια ευκαιρία να σκεφτούμε όλους αυτούς τους νέους ανθρώπους που αγωνίστηκαν για να γνωρίσουν τελικά την ήττα, τη διάψευση, το θάνατο: 40.000 οπλίτες του Εθνικού και του Δημοκρατικού Στρατού υπολογίζεται πως σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου…, μαζί με τον θείο μου, Κώστα Στοφόρο, που γνώρισα μέσα απ' αυτά τα γράμματα…» O Κώστας Στοφόρος, δημοσιoγράφος και συγγραφέας του βιβλίου “Του νεκρού αδερφού, 41 Γράμματα από το μέτωπο του Εμφυλίου”, μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη για το tvxs.gr.

Κ.Στ.: Ο Κώστας Στοφόρος ήταν θείος μου, αδελφός του πατέρα μου, από τον οποίον πήρα και το όνομά μου. Σκοτώθηκε τον Ιανουάριο του 1948 στη Δαμασκηνιά της Κοζάνης, πολεμώντας στον ελληνικό εμφύλιο, με τον Εθνικό Στρατό(δηλαδή τον τότε κυβερνητικό στρατό), που είχε στρατευτεί το καλοκαίρι του 1947.

Τα γράμματα αυτά, τα έστελνε σε όλη τη διάρκεια της θητείας του στον πατέρα μου. Εγώ δεν είχα υπόψιν μου αυτά τα γράμματα, μέχρι το 2001 που πέθανε ο πατέρας μου και μου τα άφησε κληρονομιά, λόγω του ονόματος.

Τότε τα άνοιξα και τα είδα για πρώτη φορά, τα διάβασα, και τα αντέγραψα για να υπάρχουν στον υπολογιστή. Υπήρχαν και κάποια άλλα ντοκουμέντα, όπως βιβλιάρια, ταυτότητες, πιστοποιητικά, κλπ.

Σιγά σιγά, έφτιαξα ένα κείμενο εισαγωγικό για την εποχή, και ζήτησα από έναν άλλον θείο μου, να γράψει κάποιο κομμάτι για τη ζωή του εν γένει.

Στη συνέχεια, έκανα ένα χρονολόγιο και τέλος αναζήτησα έναν εκδοτικό οίκο για να εκδοθεί. Όταν είδα ότι δεν υπήρχε ενδιαφέρον, το άφησα και εγώ στην άκρη. Αλλά τώρα αποφάσισα, ότι δεν θα ήθελα να μείνουν στη λήθη όλα αυτά, και εξέδωσα μόνος μου το βιβλίο, πριν από λίγες ημέρες.

Κρ.Π.: Τι σχέση είχαν ο Κώστας Στοφόρος με τον θείο σου, που του ζήτησες να γράψει το κομμάτι για τη ζωή του;

Κ.Στ.: Ήταν πρώτα ξαδέλφια, είχαν την ίδια ηλικία, ήταν και πολύ φίλοι και στρατεύτηκαν την ίδια εποχή. Εκείνος τραυματίστηκε σοβαρά αλλά γλύτωσε, και γράφει κυρίως για την περίοδο πριν από τον πόλεμο.

Κρ.Π.: Θέλεις να πεις για τη ζωή του Κώστα Στοφόρου;

Κ.Στ.: Γεννήθηκε το 1924. Ήταν το έκτο από επτά αδέλφια. Όταν ο ίδιος ήταν 8 χρονών έχασαν τον πατέρα τους, και στη διάρκεια της Κατοχής, συγκεκριμένα το 1942, έχασαν και την μητέρα τους, που σκοτώθηκε από τα στρατεύματα κατοχής των Γερμανών.

Έγινε μέλος της ΕΠΟΝ, και συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση ως μαθητής του 8ταξίου Γυμνασίου τότε, και όταν τέλειωσε ο πόλεμος, πήγε στην Αθήνα, όπου πέρασε στην Οδοντιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο δεύτερο έτος, κλήθηκε να στρατευτεί. Ήταν στην περίφημη τάξη του 1947…

Κρ.Π.: Επί εμφυλίου, δηλαδή.

Κ.Στ.: Ναι. Ήταν η πρώτη ομάδα, που στρατεύτηκε επισήμως τότε, για να πολεμήσει εναντίον του Δημοκρατικού Στρατού.

Κρ.Π.: Σε ποιό μέρος γεννήθηκε;

Κ.Στ.: Στο χωριό Καστέλλια της Φωκίδας, τα οποία βρίσκονται ανάμεσα στον Παρνασσό και στη Γκιώνα.

Αυτό ήταν ένα χωριό που συνδέεται με την Εθνική Αντίσταση, διότι εκεί κρύφτηκε ο Άρης Βελουχιώτης πριν βγει στην Αντίσταση. Εκεί, συγκάλεσε την πρώτη σύσκεψη των Καπεταναίων, και τους είπε ότι πρέπει να δημιουργηθούν αντάρτικα σώματα για να πολεμηθούν οι Γερμανοί.

Ο αδελφός του Κώστα Στοφόρου, ο μεγάλος, ο Γιώργος Στοφόρος, έγινε πρόεδρος των λαϊκών δικαστηρίων εκείνης της εποχής, και ο πρώτος του ξάδελφος, Σπύρος Στοφόρος, έγινε πρόεδρος του χωριού, εγκεκριμένος από τους αντάρτες.

Θέλω να πω, ότι γενικά, ήταν μια αριστερή οικογένεια, που πλήρωσε αρκετά, μετά τον πόλεμο. Και το παράδοξο είναι, ότι ο Κώστας Στοφόρος, όντας αριστερός και μέλος της ΕΠΟΝ, στρατεύτηκε και σκοτώθηκε ως στρατιώτης του Εθνικού Στρατού.

Κρ.Π.: Με την αφορμή αυτή, θέλεις να πεις, περισσότερα για τα "λαϊκά" δικαστήρια;

Κ.Στ.: Στις περιοχές που υπήρχε η κυριαρχία του ΕΑΜ(Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) και της Αντίστασης, υπήρχε αυτοδιοίκηση, και υπήρχαν δικαστήρια που έλυναν όλα τα προβλήματα, τα οποία ήταν βγαλμένα μέσα από λαό, γι' αυτό τα χαρακτηρίζω "λαϊκά".

Κρ.Π.: Σαν άμεση δημοκρατία…

Κ.Στ.: Ακριβώς.

Κρ.Π.: Και ενώ ήταν αριστερός, ο Κώστας Στοφόρος, κλήθηκε να πολεμήσει με τον Εθνικό Στρατό, ενάντια στον Δημοκρατικό Στρατό. Δέχτηκε, όμως, όπως και άλλοι, εκείνη την εποχή…

Κ.Στ.: Υπάρχει ένα μεγάλο θέμα εκεί. Για τη γενιά που στρατεύτηκε το 1947, έχει γράψει η Έλλη Παππά -τα αναπαράγω και εγώ στο βιβλίο- ένα ολόκληρο κεφάλαιο, για τη λάθος γραμμή του ΚΚΕ, το οποίο είπε στα μέλη του τα οποία κλήθηκαν να στρατευτούν με τον Εθνικό Στρατό, να δεχτούν, για να τηρηθεί η νομιμότητα. Ήταν ένα τελείως παράδοξο κομμάτι της γραμμής του ΚΚΕ εκείνη την εποχή, και μάλιστα η Έλλη Παππά, η οποία ήταν στην καθοδήγηση του κόμματος στην Αθήνα εκείνη την εποχή, είχε πάρα πολλούς στρατευμένους νέους που ζητάγανε να βγουν στο βουνό, και τους έλεγαν, όχι, θα πάτε στον Εθνικό Στρατό.

Χαρακτηριστική περίπτωση, ήταν ο Τίτος Βανδής, ο γνωστός ηθοποιός, που την ίδια ώρα που ήταν στρατευμένος στον Εθνικό Στρατό, στο σπίτι του κρυβόταν η Έλλη Παππά, και άλλοι κομμουνιστές, διωγμένοι.

Κρ.Π: Και σου έδωσαν το όνομα, ενός ανθρώπου που όχι μόνο αναγκάστηκε να πολεμήσει με τον Εθνικό Στρατό, αν και ήταν αριστερός, αλλά τον έβαλαν και στην πρώτη γραμμή…

Κ.Στ.: Ακριβώς. Όταν ήμουν 7-8 χρονών, είχα πάει μικρός στη Δαμασκηνιά της Κοζάνης, εκεί που σκοτώθηκε δηλαδή, και υπάρχει ένα κενοτάφειο στο όνομά του(γιατί τα οστά του μεταφέρθηκαν στο χωριό του), υπήρχαν πάρα πολλοί άνθρωποι που τον θυμόντουσαν, επειδή ήταν οδοντίατρος(«γιατρό» τον έλεγαν όλοι), και προφανώς βοηθούσε τους ανθρώπους του χωριού με τις ιατρικές του γνώσεις.

Τυχαία ανακάλυψα, επίσης, πως υπάρχει ο Γιώργης Γιαννούλης*, που ήταν αντάρτης του Δημοκρατικού Στρατού, ο οποίος εκτελέστηκε όντας από την άλλη μεριά, και έχει σωθεί ένα ημερολόγιό του. Υπάρχουν λοιπόν, κάποιες μάχες, που τις περιγράφει ο Γιαννούλης στα γράμματά του και έχω κάνει στο βιβλίο μια αντιπαραβολή γι’ αυτές τις μάχες, από τις δύο αντίθετες πλευρές. Αυτή από τον Εθνικό Στρατό, και η άλλη από τον Δημοκρατικό. Δηλαδή, είναι το ίδιο μέτωπο, από τις δύο διαφορετικές μεριές.

Κρ.Π.: Από την πλευρά των ανταρτών και από την πλευρά του Εθνικού Στρατού.

Κ.Στ.: Ακριβώς. Είναι η ίδια μάχη στη Δαμασκηνιά, από την καταγραφή του ημερολογίου του αντάρτη, και από την καταγραφή του γράμματος του στρατιώτη(Κώστα Στοφόρου).

Κρ.Π.: Τί άλλο υπάρχει στο βιβλίο, που ίσως δεν έχει υπάρξει σε άλλα βιβλία γι’ αυτή την ιστορική περίοδο;

Κ.Στ.: Αυτό που δεν υπάρχει γενικά, και το συζήτησα και με τους ιστορικούς που θα παρουσιάσουμε το βιβλίο, στο Χαλάνδρι στις 4 Μαρτίου 2013, είναι ότι έχουμε ελάχιστα ντοκουμένα που να περιγράφουν τα γεγονότα τη στιγμή που γίνονται. Γιατί όταν περνάει ο χρόνος και γράφει κάποιος τις αναμνήσεις του, πολλές φορές τις διυλίζει. Ενώ, εδώ, είναι γράμματα τα οποία είναι γραμμένα τη στιγμή των γεγονότων.

Το τελευταίο γράμμα του Κώστα Στοφόρου, είναι στις 16 Ιανουαρίου, δηλαδή δύο μέρες πριν πεθάνει, που ζητάει από τους δικούς του να τον βοηθήσουν να πάρει μετάθεση, και λέει πικρά: «μου φαίνεται ότι αυτή τη μετάθεση, δεν θα την πάρω ποτέ». Ένα παιδί, εικοσιτεσσάρων χρονών. Που ήθελε να ζήσει…

Κρ.Π.: Τί άλλο χαρακτηρίζει αυτά τα γράμματα;

Κ.Στ.: Η ασφυξία… είναι κυρίως αυτή που τα χαρακτηρίζει. Είναι γράμματα που δεν έχουν τίποτα το ηρωικό, δεν λένε τίποτα περί πατριωτικών ιδεών και μεγαλόπνοων σχεδίων. Είναι ένας άνθρωπος νέος, με αγωνία για την οικογένειά του, με αγωνία να μην σκοτωθεί, με αγωνία να γυρίσει πίσω.

Κρ.Π.: Εκτός λοιπόν, από την αγωνία για τη ζωή, υπάρχει και η αγωνία για την πατρίδα;

Κ.Στ.: Όχι, καθόλου. Νομίζω, δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά σε τέτοια θέματα. Η παραμικρή.

Κρ.Π.: Ίσως, είναι λογικό, εφόσον πολεμούσε με τον Εθνικό Στρατό και όχι με τους αντάρτες;

Κ.Στ.: Σκεφτείτε, ότι αυτά τα γράμματα, θα πέρναγαν και από κάποια λογοκρισία, και θα το ξέρανε οι στρατιώτες. Δεν μπορούσαν να γράφουν ότι ήθελαν…

Κρ.Π.: Ακριβώς, υπήρχε και αυτό το θέμα…

Κ.Στ.: Παρόλα αυτά, μέσα από τα γράμματα, επισημαίνει, για παράδειγμα, το γεγονός ότι δεν έγινε Αξιωματικός. Αν σκεφτούμε ότι τότε, οι άνθρωποι που ήταν στο Πανεπιστήμιο ήταν αρκετά λίγοι..., είναι πολύ παράξενο που δεν έγινε.

Γράφει, λοιπόν, σε ένα γράμμα, ότι κάποιοι καλοθελητές, προφανώς πληροφόρησαν, ώστε να μη γίνω αξιωματικός. Μάλιστα, τον είχαν αποκλείσει και από τις φοιτητικές εξετάσεις για να γίνουν αξιωματικοί, και ζήτησε τον λόγο από τον Λοχαγό, και τότε τον άφησαν, αλλά τον έκοψαν.

Κρ.Π.: Επειδή ήταν αριστερός, δεν είχε να κάνει και το ότι τον έβαλαν στην πρώτη γραμμή και δεν τον έκαναν και αξιωματικό;

Κ.Στ.: Ε, ναι. Ακριβώς.

Κρ.Π.: Πολύ στενάχωρα και δυσάρεστα, όλα αυτά…

Κ.Στ.: Και εγώ μερικές φορές, δεν άντεχα ούτε να προχωρήσω για να το βγάλω αυτό το βιβλίο. Ακόμα και σήμερα, όταν έχω τα γράμματα στα χέρια μου, νιώθω άσχημα. Και τώρα που έχει τυπωθεί το βιβλίο, και βλέπω τη φωτογραφία του στο εξώφυλλο, με στεναχωρεί. Αλλά, τελικά, αξίζει κανείς να τα δει όλα αυτά.

Κρ.Π.: Και κάνει εντύπωση που ουδείς εκδότης δεν ενδιαφέρθηκε να εκδώσει ένα τέτοιο βιβλίο…

Κ.Στ.: Επειδή ασχολούμαι με το χώρο του βιβλίου, γράφω για βιβλία, ξέρω ότι θα προτιμούσαν ένα ωραίο μπεστ σέλερ, που να έχει και λίγο αίσθημα, να έχει και τα ιστορικά γεγονότα απαλειμμένα…

Κρ.Π.: Τι άλλο θα έλεγες για τον Κώστα Στοφόρο;

Κ.Στ.: Όταν ο άλλος έχει σκοτωθεί, λένε πάντα τα πιο καλά…. Οπότε, μερικές φορές δεν ξέρεις που είναι ο μύθος, και που η πραγματικότητα. Αλλά σ’ αυτό το βιβλίο υπάρχει η αλληλογραφία και τα ντοκουμέντα.

Για τον πατέρα μου, που ήταν το μικρότερο από τα αδέρφια, πάντα ήταν μεγάλο ίνδαλμα, δεν μπορούσε να μιλήσει γι’ αυτόν, χωρίς να συγκινηθεί, γιατί τον μεγάλωνε ο Κώστας Στοφόρος. Δεν είχαν και γονείς, οπότε, στην Αθήνα ήταν οι δύο τους, και αυτός τον φρόντιζε.

Και συνέχεια στα γράμματα, του έγραφε: να προσέχεις τις παρέες σου, να διαβάζεις, να τελειώσεις το σχολείο, να προοδεύσεις…

Δηλαδή, στα γράμματα, αφού έγραφε όλα αυτά για τον πόλεμο, στο τέλος είχε αυτή την τρομερή αγωνία, μήπως ο μικρός αδερφός ξεστρατίσει επειδή λείπει η δικιά του φροντίδα και προσοχή.

Και γι’ αυτό, μάλλον, πάντα έστελνε και χαιρετισμούς σε αυτή την κυρία που είχε το σπίτι, που έμενε ο πατέρας μου…

Κρ.Π.: Αυτή η γενιά τι πέρασε…

Κ.Στ.: Να πω, και για την τραγική ειρωνεία, που αγγίζει τα όρια της γελοιότητας από την πλευρά του Εθνικού Στρατού: Το γράμμα που ανακοινώνουν ότι σκοτώθηκε, και τον προβιβάζουν μετά θάνατον σε Ανθυπολοχαγό, το έχουν στείλει στον ίδιο, τον νεκρό… Μαύρο χιούμορ; Βλακεία; Αυτό είναι το αποκορύφωμα της γελοιότητας και του τραγικού. Ο Κωσταντίνος Στοφόρος προάγεται, λόγω του ότι σκοτώθηκε…-

Απόσπασμα από το βιβλίο του Κώστα Στοφόρου: Του νεκρού αδερφού, 41 Γράμματα από το μέτωπο του Εμφυλίου:

«Πόσες και πόσες ιστορίες. Βίοι παράλληλοι. Το βαρύ πέλμα της ιστορίας τσακίζει τις ζωές των απλών ανθρώπων. Για να μπορεί η εξουσία να παίζει τα παιχνίδια της πάνω στις ανάγκες, στα όνειρα, ακόμη και στα πτώματά τους…

Ο Κώστας: Ένας από τους 13.000 νεκρούς οπλίτες. Τα γράμματά του, απολύτως αντιηρωικά. Δεν περιέχουν καμιά κραυγή για τα πεπρωμένα της φυλής. Δεν δηλώνουν κανένα πάθος για συντριβή σου εχθρού. Και συνεπώς είναι ενοχλητικά!

Όλοι αυτοί που καταθέτουν ακόμη και σήμερα στεφάνια στους «ηρωϊκώς πεσόντες» στη μάχη κατά των «κομμουνιστοσυμμοριτών» και μιλούν στο όνομα των νεκρών δε θα νιώσουν και πολύ ευχάριστα διαβάζοντάς τα.

Γραμμένα εκεί, την ίδια στιγμή που τα ιστορικά γεγονότα συμβαίνουν, χωρίς τις εκ των υστέρων αναθεωρήσεις και προσαρμογές, μετατρέπονται από μια απλή οικογενειακή υπόθεση σε ντοκουμέντο.

Μπορεί να μην προσθέτουν κάτι καινούργιο, δίνουν όμως ένα ισχυρό στίγμα για να κατανοήσουμε τι ήταν τέλος πάντων αυτό το στρατόπεδο των «νικητών». Πέρα από τους έξαλλους ηγέτες του και τους σκοτεινούς συνοδοιπόρους τους, που διέπρεψαν ς συνεργάτες των δυνάμεων κατοχής.

Κι ύστερα ένα μεγάλο «γιατί;» που άλλοι αρμοδιότεροι καλούνται να απαντήσουν. Πώς όλη αυτή η γενιά, που αγωνίστηκε για τα ιδανικά της αντίστασης, αλλά και για μια καινούργια πατρίδα, αφέθηκε στα χέρια των αντιπάλων;

Ο Κώστας δεν αποτελούσε την εξαίρεση, αλλά μάλλον τον κανόνα. Γιατί λοιπόν;

Νομίζω πως δεν θα μπορούσα να προσθέσω κάτι ακόμα. Θα επικαλεστώ μόνον τα λόγια του Γιώργη Γιαννούλη, που θα μπορούσαν να αναφέρονται και στα γράμματα αυτά που θα διαβάσετε:

«…Ωστόσο οι ξηρές αυτές σημειώσεις θα αποτελέσουν αφορμή για κείνους που έζησαν αυτά τα γεγονότα να θυμηθούν μια πραγματικότητα. Θα βοηθήσει να περιγραφούν πιο λεπτομερειακά όλες οι περιπτώσεις και να αποτελέσουν τον καλύτερο σκελετό για την εκπόνηση μιας αντικειμενικής ιστορίας…» (από το ημερολόγιο του Γιώργη Γιαννούλη*, θρυλική μορφή του Γράμμου. Το Άγνωστο ημερολόγιο του κυκλοφόρησε από τον Αχιλλέα Παπαϊωάννου και εκδόθηκε από τις εκδόσεις "Γλάρος")

Του νεκρού αδερφού
41 Γράμματα από το μέτωπο του Εμφυλίου

Τη Δευτέρα, 4 Μαρτίου στις 7.30μμ στο Χώρο Διαλόγου, Αβέρωφ 7Α στο Χαλάνδρι, θα παρουσιαστεί το βιβλίο «Του νεκρού αδερφού -41 Γράμματα από το μέτωπο του Εμφυλίου», με ομιλητές τους:

-Βασιλική Λάζου, ιστορικό
-Γιάννη Σκαλιδάκη, ιστορικό
-Τον συγγραφέα του βιβλίου Κώστα Στοφόρο

Παράλληλα θα παρουσιαστούν γράμματα και άλλα σπάνια ντοκουμέντα από την περίοδο 1947-48

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Το βιβλίο περιλαμβάνει 41 γράμματα, σταλμένα στους αδερφούς του Γιώργο και Θύμιο, που καλύπτουν σχεδόν όλη τη διάρκεια της θητείας του. Το τελευταίο γράφτηκε δυο μέρες πριν το θάνατό του.

Παράλληλα δημοσιεύονται φωτογραφίες, έγγραφα και άλλα ντοκουμέντα, ενώ περιλαμβάνεται εισαγωγή, χρονολόγιο και ένα κείμενο για τη ζωή και τη δράση του.

ΥΓ. Το βιβλίο είναι ιδιωτική έκδοση και κυκλοφορεί σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων. Για πληροφορίες: stoforos@yahoo.com


πηγή:tvxs.gr