Ο τζίτζικας, ο μέρμηγκας και το δάνειο...

Ο τζίτζικας, ο μέρμηγκας και το δάνειο...
Τράπεζες και τρόικα δίνουν νέα διάσταση στους μύθους του Αισώπου!


Μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη διακινείται από διάφορους φιλελεύθερους και αντιδραστικούς. Οι δανειολήπτες που κινδυνεύουν να χάσουν το σπίτι τους είναι κάτι σαν τον τζίτζικα σε παραλλαγμένο μύθο του Αισώπου. Ολο το καλοκαίρι ο τζίτζικας κυκλοφορούσε με το cabrio στη Μύκονο και όλον τον χειμώνα κυκλοφορούσε με το τζιπ στην Αράχοβα. Μετά, ήρθε ο καλός μέρμηγκας και του τα πήρε όλα, ακόμη και την τρύπα στη γη όπου ξεχειμώνιαζε. Το δίδαγμα είναι σαφές και δημιουργεί αισθήματα αγαλλίασης στους απανταχού χαιρέκακους.

Ο σύγχρονος τέττιξ αγόρασε σπίτι πάνω από τις δυνατότητές του και ανέλαβε να πληρώνει μηνιαία δόση όσο το μισό του μηνιάτικο. Ερχεται, λοιπόν, τώρα η τρόικα να τον βάλει στη θέση του. Ζητεί πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας για όσους αδυνατούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Η συζήτηση εστιάζει στην ξιπασιά του καταναλωτή που ήθελε πολλά τετραγωνικά σε ακριβή γειτονιά. Οι ενστάσεις περιλαμβάνουν αναφορές σε ακριβά παπούτσια αγορασμένα με πιστωτικές και κοσμική ζωή στηριγμένη σε διακοποδάνεια. Ας θυμηθούμε, όμως, πώς έφτασαν τα δανεικά στις τσέπες των απερίσκεπτων.

Πάμε πίσω, στα χρόνια μετά την ένταξη της χώρας στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση. Τι έπαιζαν οι τηλεοράσεις από το πρωί μέχρι το βράδυ; Διαφημίσεις τραπεζών που παρίσταναν ότι χαρίζουν λεφτά. Πάρε σπίτι, πάρε αυτοκίνητο, ταξίδεψε, ψώνισε, σπούδασε με χαρτονομίσματα από το νέο δέντρο, του γένους των ευρωειδών. Να θυμηθούμε τα τηλεφωνήματα, τους μελίρρυτους τραπεζοϋπαλλήλους που πρότειναν «μήπως θέλετε 3.000 ευρώ, χωρίς πρόβλημα στην έγκριση;» – χωρίς, φυσικά, να ρωτήσουν αν προηγήθηκαν άλλα τριχίλιαρα. Να θυμηθούμε τα τραπεζάκια σε πεζοδρόμια, με ομπρελίτσες που έφεραν το σήμα της τράπεζας και παρέσυραν όσους δεν μπορούσαν να αντισταθούν στο χρώμα του πλαστικού χρήματος. Να θυμηθούμε τις καταχωρίσεις σε έντυπα, τα μπάνερ στα ιστολόγια, τις γιγάντιες αφίσες στις στάσεις λεωφορείων.

Οπου και να έστρεφε το βλέμμα του ο καταναλωτής, επί μία δεκαετία έβλεπε μια τράπεζα να δίνει χρήμα, και να το δίνει απερίσκεπτα. Στο πακέτο της ψεύτικης χαράς εντάχθηκε και η ενημέρωση για τα κέρδη των τραπεζών. Τη μία χρονιά τα κέρδη αυξάνονταν κατά 65%, την επόμενη αυξάνονταν κατά 50% και όλοι μιλούσαν για «θετική έκπληξη» στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Καμία κυβέρνηση δεν προειδοποίησε για τις επισφάλειες, κανένας υπουργός δεν προειδοποίησε τους πολίτες για τους κινδύνους, κανείς δεν ζήτησε να κοπεί η όρεξη για μεγάλα σπίτια.

Οι τράπεζες, μέσα σε αυτό το κλίμα ευφορίας, πήραν το ρίσκο τους μοιράζοντας χρήμα με αυτό που θα μπορούσε να είναι αμυαλιά ή, απλούστερα, δόλος. Παρέσυραν τους πιο ευάλωτους, τους οικονομικά ασθενέστερους ή εκείνους που δεν είχαν ταξική συνείδηση. Το «ρίσκο» σημαίνει ότι μπορεί να κέρδιζαν μελλοντικά, μπορεί και να έχαναν. Να προσθέσουμε εδώ ότι καλλιεργήθηκε μία ακόμη εντύπωση ότι «αν κλείσει μια τράπεζα, θα καταρρεύσει η οικονομία», ακόμη και αν η τράπεζα είναι το παραμάγαζο απατεώνα που σώζεται με υπουργικές αποφάσεις και κρατική ενίσχυση.

Ανεξάρτητα από τις παραμέτρους που αναφέρθηκαν, υπάρχουν τα νέα οικονομικά δεδομένα. Ας αποδεχθούμε ότι υπάρχει ένα νέο έντομο, διασταύρωση του τζίτζικα και του μέρμηγκα. Αυτή είναι η πλειονότητα των ελλήνων καταναλωτών που ξανοίχτηκαν σε δάνεια. Εργαζόμενοι και επιχειρηματίες που έκαναν σχέδια βάσει του εισοδήματός τους. Προγραμμάτισαν τα οικονομικά τους και τη δόση που πληρώνουν για το σπίτι τους. Δεν φταίνε για τις εκπλήξεις που επεφύλαξαν οι κυβερνήσεις. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι έχουν υποστεί περικοπές στους μισθούς. Ταυτόχρονα θεσπίζονται διαρκώς νέοι φόροι, έκτακτοι που έγιναν τακτικοί. Ο φόρος αλληλεγγύης, το χαράτσι στα ακίνητα και τα «έμμεσα» ανέτρεψαν τους προγραμματισμούς κανονικών, ευσυνείδητων ανθρώπων.

Οι δανειολήπτες που δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα δάνειά τους είναι πιθανώς άτομα που βρέθηκαν στην ανεργία, που δεν είχαν αποταμιεύσεις για να καλύψουν τις νέες απαιτήσεις του κράτους. Είναι τζιτζικομέρμηγκες, δουλευταράδες που αρέσκονται στο τραγούδι πού και πού. Ολα τα υπόλοιπα, όπως οι απόψεις ότι ο κόσμος δεν πληρώνει τα δάνεια ενώ έχει χρήμα, ότι δεν τα πληρώνει επειδή υπάρχει η προστασία για την πρώτη κατοικία, απλώς εξυπηρετούν το τραπεζικό κατεστημένο.


Κέζα Λώρη
*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 11 Αυγούστου 2013