Βασική πατριδογνωσία

<<Βασική πατριδογνωσία>>
της Αμάντας Μιχαλοπούλου

«Εδώ ο ψαράς, έχω ζωντανό ξιφία σε φέτες». Στην παραλία Τυρού Αρκαδίας ο ψαράς διαλαλούσε από το μεγάφωνο προϊόντα και ταυτότητα, θυμίζοντας ήρωα παλιών αναγνωστικών. Είχαν όλοι τους μια χειρωνακτική δουλειά, εύκολα αναγνωρίσιμη. Η ζωή τους κυλούσε ατάραχα, ""μεροδούλι μεροφάι", στην προ μνημονίου εποχή.

Ταξίδευα για να μιλήσω σε μαθητές της Αρκαδίας και της Ηλείας για τον Οδυσσέα Ελύτη. Ήταν ένα πρόγραμμα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, ωφέλιμο και για την ομιλούσα. Στα σχολεία της επαρχίας δεν υπάρχει τόση βιασύνη, καταλαβαίνεις καλύτερα πώς η ποίηση συμπλέει με τη ζωή. Όσο για τον Ελύτη, σίγουρα τον καταλαβαίνεις καλύτερα στην αμμουδιά, «στον ρόχθο της ισόβιας θάλασσας».

Αλλά συμβαίνει και κάτι άλλο, σημαντικότερο, όταν ταξιδεύεις εκτός Αθήνας. Μετατοπίζεται ο άξονας
κάθε βεβαιότητας, βλέπεις τη ζωή, ξανά, αλλιώς. Ο αθηναϊκός κόσμος, η ποντικότρυπα μέσα στην οποία ασφυκτιάς ανοίγει λίγο. Το λαγούμι της σε οδηγεί στην επιφάνεια μιας γης καρπερής. Το σύμπαν με τα συνταγογραφημένα φάρμακα, τις μειωμένες συντάξεις, τους φλεγόμενους κινηματογράφους, τους ανθρώπους που τρώνε από σκουπίδια, αντικαθίσταται προσωρινά από κάμπους, πορτοκαλεώνες κι αμπέλια.

Ακούς τον μονόλογο μέσα στο κεφάλι σου: αν όλα πάνε κατά διαόλου θα φυτέψω δυο ντομάτες, θα μάθω να ψαρεύω, δεν θα έρθει και το τέλος του κόσμου. Δεν θα έρθει το ΔΝΤ να σφάξει τα ζώα ή να κάψει τα σπαρτά (αν υποθέσουμε ότι αυτό θα ήταν το δραματικό αντίστοιχο της διάλυσης του παραγωγικού ιστού στη μεγάλη πόλη).

Τέτοιες σκέψεις ανθίζουν στην ύπαιθρο. Έλεγα στους μαθητές πώς η μεγάλη τύχη του Ελύτη ήταν τα παιδικά του χρόνια στην Κρήτη, η φυσική ζωή. Επέμεινα επίσης ότι η δική τους γενιά είναι πιο ελεύθερη από κάθε άλλη γενιά μετά την μεταπολίτευση να ακολουθήσει το δρόμο της. Να κάνει, με φυσικότητα, κάτι απαγορευμένο, όχι ευθέως παραγωγικό, «ποιητικό». Χρησιμοποίησα ξανά και ξανά τη λέξη «φύση», τη λέξη «φυσικότητα» -με τι υπόγεια ρεύματα συνδέονται οι έννοιες μεταξύ τους.

Μακάρισα τα παιδιά για την παράξενη τύχη τους: να μεγαλώνουν σε μια ιστορική στιγμή που όλοι φοβούνται υπερβολικά κι έτσι δεν ξέρουν τί συμβουλή να τους δώσουν για το μέλλον. Ίσως έτσι να γλυτώσουν από την αφύσικη μοίρα που μάς μετέτρεψε σε έθνος δημοσίων υπαλλήλων οι οποίοι μέχρι πρότινος έπλητταν, περιμένοντας σύνταξη στα σαράντα. Ίσως αυτά τα παιδιά κατανοήσουν και πραγματοποιήσουν το νόημα των στίχων: «Δεν ξέρω πια τα ονόματα ενός κόσμου που μ’αρνιέται./ Καθαρά διαβάζω τα όστρακα τα φύλλα τ’άστρα».

*Η Αμάντα Μιχαλοπούλου είναι συγγραφέας.Από τις 2.3 διδάσκει δημιουργική γραφή στο Μουσείο Ηρακλειδών.


protagon,g